Đòn không kích của Mỹ nhằm vào 3 cơ sở hạt nhân trọng yếu của Iran đã ngay lập tức khiến thị trường dầu mỏ toàn cầu rung chuyển. Trong bối cảnh giá dầu tăng vọt, giới đầu tư lo ngại căng thẳng sẽ tiếp tục leo thang, đe dọa nguồn cung từ khu vực chiếm tới 1/3 sản lượng dầu thế giới.
Thị trường dầu lại hứng cú sốc mới
Thị trường dầu mỏ đã chao đảo trong nhiều ngày qua trước những đồn đoán về bước đi tiếp theo của Tổng thống Mỹ Donald Trump trong bối cảnh cuộc xung đột Trung Đông đang leo thang.
Giờ đây, các chiến đấu cơ Mỹ đã thực hiện các đợt không kích nhằm vào 3 cơ sở hạt nhân trọng yếu của Iran – một động thái khiến các nhà giao dịch chuẩn bị cho kịch bản giá dầu tăng vọt, nhưng vẫn không khỏi lo lắng về những diễn biến tiếp theo của cuộc khủng hoảng.
Trong một tuần đầy biến động, giá dầu Brent tương lai đã tăng 11% kể từ khi Israel tấn công Iran. Theo giới phân tích, mức tăng giá mới sẽ tiếp tục trở lại vào đầu tuần tới, sau khi Mỹ tiến hành không kích ba địa điểm Fordow, Natanz và Esfahan – hành động được xem là đòn nâng cao đáng kể mức độ rủi ro tại khu vực chiếm tới 1/3 sản lượng dầu toàn cầu.
Từ thị trường quyền chọn náo loạn, giá cước vận tải và dầu diesel tăng vọt, cho đến việc biểu đồ đường cong giá dầu bị vẽ lại hoàn toàn – mọi tín hiệu đều cho thấy biến động sẽ còn tăng cao trong tuần tới.
“Thị trường nín thở chờ đợi phản ứng của Iran trong những giờ và ngày tới, nhưng kịch bản giá dầu lên mức 100 USD/thùng hoàn toàn khả thi nếu Iran hành động như họ từng đe dọa trước đây”, ông Saul Kavonic, chuyên gia phân tích năng lượng tại MST Marquee, nhận định.
“Cuộc tấn công của Mỹ có thể khiến xung đột lan rộng, với khả năng Iran đáp trả bằng cách nhắm vào các lợi ích chiến lược của Mỹ trong khu vực như cơ sở hạ tầng dầu mỏ tại Iraq hoặc gây gián đoạn hoạt động hàng hải qua Eo biển Hormuz”, vị chuyên gia nhấn mạnh thêm.
Eo biển Hormuz, điểm nghẽn hàng hải quan trọng tại cửa ngõ Vịnh Ba Tư, không chỉ là tuyến vận chuyển dầu chính của Iran mà còn của các quốc gia sản xuất dầu lớn như Saudi Arabia, Iraq, Kuwait và các thành viên khác của OPEC.
Mấu chốt nằm ở mục tiêu cuối cùng của chính quyền Tổng thống Trump khi quyết định tham chiến cùng Israel. Vào thời điểm đầu tuần trước, giới quan sát cho rằng vấn đề không còn là “có hay không”, mà là “khi nào”.
Đến tối 19/6, ông Trump tuyên bố sẽ cân nhắc trong vòng hai tuần. Tuy nhiên, chỉ vài ngày sau, vào rạng sáng 22/6 theo giờ Iran, ông chính thức thông báo Mỹ đã không kích Fordow, Natanz và Isfahan – trong đó nhấn mạnh đã thả bom xuống cơ sở làm giàu uranium then chốt tại Fordow.
Trong bài phát biểu trên truyền hình toàn quốc không lâu sau đó, ông Trump khẳng định các mục tiêu đã “bị xoá sổ hoàn toàn” và cảnh báo sẽ tiếp tục hành động quân sự nếu Tehran không chấp nhận hòa giải với Israel.
“Thị trường đang khao khát sự chắc chắn, và giờ đây điều đó càng đẩy Mỹ sa lầy sâu hơn vào chiến trường Trung Đông”, ông Joe DeLaura, chiến lược gia năng lượng toàn cầu tại Rabobank, bình luận. Ông cho rằng giá dầu sẽ tiếp tục tăng mạnh khi thị trường mở cửa trở lại, đồng thời nhấn mạnh Hải quân Mỹ sẽ buộc phải đảm bảo hoạt động thông suốt qua Eo biển Hormuz.
“Giá có thể tiến vào vùng 80–90 USD/thùng”, ông Joe dự báo.
Tuy nhiên, tính đến thời điểm hiện tại, vẫn chưa có dấu hiệu rõ ràng nào cho thấy dòng chảy dầu từ khu vực bị gián đoạn.
“Nếu Mỹ trực tiếp hỗ trợ quân sự cho Israel và tham gia lật đổ chế độ hiện tại tại Iran, thị trường có thể phản ứng bằng một cú sốc giá lớn”, ông Tamas Varga, chuyên gia tại công ty môi giới dầu PVM Oil Associates nhận định. Dù vậy, ông cũng cho rằng dầu mỏ khó trở thành mục tiêu của cuộc xung đột vì điều đó không mang lại lợi ích cho bất kỳ bên nào.
Rủi ro ngày càng lớn đe dọa nguồn cung
Tầm quan trọng của thị trường dầu nằm ở việc giá dầu có ảnh hưởng trực tiếp đến chi phí nhiên liệu và lạm phát – những yếu tố từng được Tổng thống Trump cam kết sẽ kiểm soát khi tranh cử. Trong bối cảnh biến động cực độ, sự thiếu hụt nguồn cung dầu từng khiến các nền kinh tế toàn cầu rơi vào suy thoái.
Hiện tại, chưa có bất kỳ sự cắt giảm đáng kể nào đối với lượng dầu vận chuyển qua Eo biển Hormuz – tuyến đường chiếm khoảng 20% tổng lượng dầu được sản xuất và tiêu thụ toàn cầu mỗi ngày. Thậm chí, một số dấu hiệu cho thấy Iran đang tăng tốc xuất khẩu dầu như một phần trong phản ứng trước tình hình leo thang.
Việc tránh được xung đột lan rộng và bảo đảm nguồn cung ổn định sẽ giúp giá dầu hạ nhiệt, kéo theo sự điều chỉnh của các thị trường liên quan. Ngược lại, sự can dự của Mỹ có thể là yếu tố then chốt, đặt dấu hỏi lớn về an ninh hàng hải trong khu vực.
Cuối tuần qua, Iran cũng úp mở khả năng điều chỉnh chương trình làm giàu uranium của mình – động thái khiến giá dầu Brent kỳ hạn hạ nhiệt trong ngắn hạn, đồng thời nhấn mạnh vai trò của Tehran trong cán cân cung – cầu dầu toàn cầu.
“Các biến động giá dầu hiện tại nên được nhìn nhận trong bối cảnh giới đầu tư đang tích cực giảm thiểu rủi ro. Trong thời gian tới, biến động giá và lãi suất mở sẽ là hai yếu tố then chốt cần theo dõi”, ông Ryan Fitzmaurice, chiến lược gia hàng hóa cấp cao tại Marex Group Plc, cho biết.
Chi phí thuê tàu chở dầu từ Trung Đông sang Trung Quốc đã tăng gần 90% kể từ khi Israel bắt đầu chiến dịch quân sự. Thu nhập của các tàu chở xăng, nhiên liệu máy bay cũng tăng vọt, cùng với phí bảo hiểm tăng theo. Nguy cơ cho các tàu thuyền đi lại trong vùng biển Trung Đông trở nên rõ ràng hơn khi hai tàu chở dầu đâm vào nhau, gây ra vụ nổ lớn – dù chủ tàu khẳng định vụ việc không liên quan đến xung đột.
Ngoài ra, gần 1.000 tàu mỗi ngày đang bị nhiễu tín hiệu GPS, làm gia tăng rủi ro an toàn. Trung tâm MICA, đơn vị liên lạc giữa quân đội Pháp và ngành hàng hải thương mại, cho biết vụ va chạm có thể đã bị “làm trầm trọng thêm” do nhiễu tín hiệu.
Trong báo cáo mới nhất, MICA cảnh báo: “Những ngày tới sẽ mang tính quyết định trong việc xác định liệu một giải pháp ngoại giao với Iran có khả thi hay không và liệu Mỹ có tiếp tục hành động quân sự”. Cơ quan này cũng lưu ý rằng thương mại hàng hải hiện chưa bị tấn công, nhưng tình hình có thể thay đổi nhanh chóng.
Trong bối cảnh rủi ro gián đoạn dòng chảy từ Trung Đông, chi phí vận chuyển tăng cao đang thúc đẩy nhu cầu đối với dầu thô từ các khu vực ngoài Vịnh Ba Tư.
Tuy nhiên, nếu căng thẳng giảm nhiệt, khả năng giá dầu giảm theo cũng là điều có thể xảy ra. Ngay cả khi khủng hoảng vẫn leo thang, thị trường từng chứng kiến những trường hợp gián đoạn nguồn cung quy mô lớn được khắc phục nhanh chóng. Chẳng hạn, sau vụ tấn công vào cơ sở Abqaiq (Saudi Arabia) năm 2019 làm gián đoạn 7% nguồn cung toàn cầu, giá dầu đã nhanh chóng quay về mức trước sự kiện chỉ sau vài tuần – nhờ nguồn cung được khôi phục và thay thế kịp thời.
Chính vì vậy, dù rủi ro địa chính trị vẫn hiện hữu, khả năng nguồn cung bị ảnh hưởng thực sự vẫn là một dấu hỏi lớn, và là lý do vì sao giá dầu chưa tăng bứt phá trong những ngày qua.
Theo Hải Đăng/Vietnam Finance
Nguồn: https://vietnamfinance.vn/bom-my-trut-xuong-iran-thi-truong-dau-mo-toan-cau-rung-chuyen-d128586.html
