Việc mở cửa trở lại cho các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) lên niêm yết trên các sàn chứng khoán không chỉ đáp ứng nhu cầu của khối doanh nghiệp này, tăng tính đa dạng hàng hóa cho thị trường mà còn góp phần tăng tính hấp dẫn của Việt Nam trong thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài hậu COVID-19.
Trong bối cảnh Việt Nam đang có nhiều lợi thế để đón bắt dòng vốn FDI hậu COVID-19, mới đây, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cùng thường trực Chính phủ họp bàn các giải pháp thu hút đầu tư nước ngoài để ứng phó với các thách thức toàn cầu do COVID-19 gây ra.
Diễn biến trên cho thấy thị trường sẽ có những chuyển biến mạnh mẽ để tạo lực hút đủ mạnh nhằm kéo dòng vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam, trong bối cảnh dòng vốn này đang được định vị lại giai đoạn hậu COVID-19. Việc cho phép các doanh nghiệp FDI lên sàn trở lại sau một thời gian gián đoạn cũng rất cần sự chuyển biến mạnh mẽ.
“Có doanh nghiệp FDI sau nhiều năm làm ăn tại Việt Nam, mới đây đến đặt vấn đề tư vấn để đưa cổ phiếu lên niêm yết trên thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, sau khi tìm hiểu quy định pháp lý, cũng như hỏi ý kiến cơ quan quản lý, chúng tôi đành phải trả lời đối tác là không thể thực hiện thương vụ tư vấn cho doanh nghiệp lên sàn”, Phó Chủ tịch HĐQT một công ty chứng khoán đang niêm yết trên HOSE chia sẻ.
Đã được ngày, được giờ…
Còn nhớ tại nội dung Nghị quyết 50/NQ-TW của Bộ Chính trị về định hướng hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác đầu tư nước ngoài đến năm 2030 được ban hành năm 2019 có đoạn: “Khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài là bộ phận hợp thành quan trọng của nền kinh tế Việt Nam, được khuyến khích, tạo điều kiện phát triển lâu dài, hợp tác và cạnh tranh lành mạnh với các khu vực kinh tế khác…”.
Từ định hướng trên, một số chuyên gia trong lĩnh vực chứng khoán cho rằng, đây là thời điểm chín muồi để mở đường cho khu vực doanh nghiệp FDI chuyển đổi sang doanh nghiệp đại chúng và đưa cổ phiếu lên niêm yết, giao dịch trên sàn chứng khoán Việt Nam.
Có nhiều lý do để các chuyên gia đưa ra nhận định trên. Ðầu tiên, nhiều nước khuyến khích doanh nghiệp nước ngoài đưa cổ phiếu niêm yết, giao dịch trên thị trường chứng khoán, huống hồ doanh nghiệp FDI là những công ty đem vốn vào xây dựng nhà xưởng, hoạt động sản xuất – kinh doanh tại Việt Nam.
Thứ hai, quá trình thí điểm cho phép doanh nghiệp FDI lên niêm yết mang lại kết quả khá tích cực, thể hiện mục tiêu lên sàn của chủ doanh nghiệp FDI không phải hoàn toàn là để thoái vốn, “tháo chạy” khỏi Việt Nam như có ý kiến quan ngại, mà còn chứng minh một thực tế ngược lại.
Nhiều doanh nghiệp FDI được lên sàn theo cơ chế thí điểm trước đây hiện chủ ngoại vẫn nắm quyền điều hành, vẫn tăng vốn, mở rộng quy mô hoạt động, hiệu quả kinh doanh khá tốt như CTCP Everpia (HOSE: EVE), CTCP Dây và Cáp điện Taya Việt Nam (HOSE: TYA), CTCP Công nghiệp Tung Kuang (HNX: TKU)…
Thứ ba, doanh nghiệp FDI có nhu cầu lên niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam.
Thứ tư, trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực nâng hạng thị trường chứng khoán, cũng như thực thi các giải pháp để gia tăng thu hút dòng vốn đầu tư gián tiếp chảy vào thị trường chứng khoán, việc cho phép doanh nghiệp FDI lên sàn chính là thêm một con đường thu hút dòng vốn ngoại đã được “Việt Nam hóa”.
Thứ năm, Luật Ðầu tư, Luật Chứng khoán đang được thúc đẩy sửa đổi theo hướng mở rộng không gian cho nhà đầu tư nước ngoài tham gia các lĩnh vực của nền kinh tế Việt Nam.
Bởi vậy, việc mở cửa cho doanh nghiệp FDI lên sàn là thêm một cách để hiện thực hóa nỗ lực cải cách này của Việt Nam, qua đó mang lại lợi ích cho các bên liên quan…
Cần những “van” điều tiết
Ðiều quan trọng khi xây dựng cơ chế cho doanh nghiệp FDI lên sàn, theo ý kiến từ chuyên gia là cần đánh giá kỹ lưỡng các cam kết mà doanh nghiệp FDI thực hiện khi được cấp phép đầu tư.
Ngoài các điều kiện niêm yết trên Sở Giao dịch chứng khoán TP. HCM (HOSE), Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) như quy định hiện hành, với khối doanh nghiệp FDI khi lên sàn nên cân nhắc đưa ra thêm các tiêu chí mà các doanh nghiệp này phải đáp ứng về: thời gian hoạt động tại Việt Nam; mức tăng trưởng sản lượng, doanh thu, lợi nhuận hàng năm; tỷ lệ chuyển giao công nghệ… Ðiều này sẽ giúp lọc được các doanh nghiệp FDI có chất lượng để đưa lên sàn.
Muốn kiểm soát việc nhà đầu tư nước ngoài đưa doanh nghiệp lên sàn để thoái vốn, nhà quản lý có thể nên cân nhắc đưa ra quy định cổ đông lớn, cổ đông sáng lập nước ngoài phải chịu hạn chế giao dịch cổ phiếu trong một khoảng thời gian, chẳng hạn trong vòng 3 năm kể từ ngày lên niêm yết.
Trách nhiệm của kiểm toán, công ty xác định giá trị doanh nghiệp cần phải được tăng cường. Nếu doanh nghiệp đã từng áp dụng các chiêu trò chuyển giá, khiến cho vật tư, thiết bị, máy móc tăng cao hơn giá trị của chúng trên thị trường thì nhiệm vụ của kiểm toán, đơn vị xác định giá trị doanh nghiệp là phải đưa những giá trị ảo này về giá trị thật, để giá cổ phiếu chào bán ra thị trường sát thực với giá trị doanh nghiệp, tránh rủi ro cho nhà đầu tư mua cổ phiếu giá cao.
Cũng cần có cơ chế kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo chủ doanh nghiệp FDI sau khi chuyển đổi phải chịu trách nhiệm về tình trạng kinh doanh thua lỗ, chứ không thể bỏ trốn. Thậm chí, ở cấp cơ quan quản lý thị trường chứng khoán, đăng ký kinh doanh, cần có cơ chế hợp tác với cơ quan quản lý các nước có doanh nghiệp hoạt động tại Việt Nam để buộc chủ doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm xử lý đến cùng các vấn đề xảy ra tại doanh nghiệp, chứ không phải bỏ trốn là phủi trách nhiệm.
Theo Quốc Trung/Kinh tế Chứng Khoán Việt Nam
Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/da-den-luc-mo-loi-len-san-cho-doanh-nghiep-fdi-67918.html
