Trong bối cảnh hệ thống pháp luật về xây dựng cần được hoàn thiện để đáp ứng yêu cầu thực tiễn, dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi) đang nhận được sự quan tâm lớn từ các cơ quan nhà nước.
Chiều nay (ngày 16/0), Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Xây dựng (sửa đổi). Tờ trình do Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng trình bày cho biết, dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi) đã được sắp xếp, bố cục lại trên tinh thần đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, chỉ quy định những vấn đề khung mang tính nguyên tắc và những nội dung thuộc thẩm quyền Quốc hội.
Dự thảo này nhằm khắc phục những bất cập sau 10 năm thi hành Luật Xây dựng 2014 (được sửa đổi, bổ sung năm 2021), để đồng bộ với các luật liên quan như Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu và Luật Bảo vệ môi trường.
Theo Tờ trình số 863 Thứ trưởng Bộ Xây dựng trình bày tại phiên họp, Luật Xây dựng hiện hành đã bộc lộ một số tồn tại, bất cập, đòi hỏi phải sửa đổi toàn diện để tăng cường phân cấp, phân quyền và đơn giản hóa thủ tục hành chính. Dự thảo luật gồm 8 chương, 97 điều, tập trung vào việc bãi bỏ 3 nhóm thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động đầu tư kinh doanh:
Bãi bỏ thủ tục thẩm định thiết kế xây dựng triển khai sau thiết kế cơ sở, tăng cường trách nhiệm kiểm soát về mặt chuyên môn cho tư vấn thiết kế, tư vấn thẩm tra và trách nhiệm quản lý của chủ đầu tư.
Bãi bỏ thủ tục cấp chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng cho tổ chức, chuyển sang “hậu kiểm”, chuyển sang trao quyền chủ động và tăng cường trách nhiệm của doanh nghiệp tham gia hoạt động xây dựng bằng hình thức doanh nghiệp tự công bố năng lực hoạt động xây dựng;
Bãi bỏ thủ tục công nhận tổ chức xã hội – nghề nghiệp đủ điều kiện cấp chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng cùng với việc không yêu cầu cấp chứng chỉ năng lực… Những thay đổi này nhằm trao quyền chủ động hơn cho doanh nghiệp, giảm chi phí tuân thủ và thúc đẩy môi trường đầu tư kinh doanh.
Ngoài ra, dự thảo sửa đổi quy định về phân loại dự án theo hình thức đầu tư (đầu tư công, PPP, đầu tư kinh doanh) thay vì nguồn vốn, để tránh chồng chéo với các luật khác.
Ý kiến thẩm tra từ Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường (KH,CN&MT) Trần Văn Khải trình bày báo cáo thẩm tra, tán thành sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Xây dựng với những lý do như đã được nêu trong Tờ trình số 863 của Chính phủ.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban KHCN&MT Trần Văn Khải cho biết, dự thảo luật mới chỉ quy định thẩm quyền thẩm định đối với dự án đầu tư công, PPP và đầu tư kinh doanh, nhưng chưa làm rõ đối với nhóm “dự án đầu tư xây dựng khác”. Do đó, cần bổ sung quy định cụ thể về thẩm quyền thẩm định cho các dự án sử dụng vốn ngân sách khác, vốn ODA hoặc vốn vay ưu đãi để tránh bỏ trống cơ chế pháp lý.
Về giấy phép xây dựng, một số ý kiến cho rằng đây không phải là “rào cản” mà là công cụ bảo vệ quyền lợi và trật tự xã hội. Vấn đề nằm ở chất lượng và quy trình cấp phép, nên cần đơn giản hóa quy trình, quy định rõ trách nhiệm, thời hạn xử lý và công khai thông tin để người dân, doanh nghiệp giám sát. Ngoài ra, cần bổ sung cơ chế xử lý vi phạm đối với công trình đã được cấp phép nhưng thi công sai thiết kế, thay đổi công năng hoặc vi phạm quy định, bảo đảm thống nhất và rõ trách nhiệm giữa các bên liên quan…
Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải bày tỏ lo ngại về việc chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, giảm thời gian xử lý từ 20-30 ngày xuống 10-15 ngày. Ông cho rằng đây là bước tiến tích cực nhưng có nguy cơ giảm hiệu quả nếu không đồng bộ với các luật liên quan, dẫn đến tình trạng chủ đầu tư phải đối mặt với nhiều cơ quan kiểm tra song song. Bà đề nghị bổ sung quy định cụ thể về công cụ hậu kiểm số hóa, như liên thông với Cổng dữ liệu quốc gia, tiêu chí rủi ro phân loại công trình và chế tài mạnh để tránh lạm dụng.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng đồng tình với xu hướng đẩy mạnh phân cấp và đơn giản thủ tục, nhưng nhấn mạnh cần có giải pháp nâng cao năng lực, trách nhiệm của chủ đầu tư khi thực hiện kiểm tra, đánh giá các thủ tục về môi trường. Ông đề xuất chế tài mạnh và cơ chế hậu kiểm chặt chẽ đối với công trình ảnh hưởng đến lợi ích công cộng, hạn chế rủi ro thay đổi thiết kế sau thẩm định.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh việc giao chủ đầu tư thực hiện thẩm định, kiểm soát thiết kế xây dựng sau phê duyệt dự án, nhưng chưa có cơ chế giám sát. Ông dẫn chứng các vụ cháy nổ do thiếu nước chữa cháy dù có thiết kế PCCC, và đề nghị bổ sung trách nhiệm kiểm tra, giám sát của cơ quan quản lý nhà nước theo hướng hậu kiểm. Về miễn giấy phép xây dựng, ông yêu cầu quy định hậu kiểm rõ ràng, công khai thông tin để tránh lạm dụng hoặc buông lỏng kiểm tra, đảm bảo yêu cầu kỹ thuật, môi trường và PCCC.
Các chuyên gia từ Bộ Tư pháp và các bộ ngành khác đề xuất hợp nhất các sửa đổi trước để dễ áp dụng, đồng thời rà soát trùng lặp với Luật Quy hoạch đô thị và Luật Đất đai.
Việc sửa đổi Luật Xây dựng không chỉ nhằm cắt giảm thủ tục mà còn đảm bảo an toàn, minh bạch và trách nhiệm, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội bền vững. Dự thảo dự kiến sẽ được tiếp tục hoàn thiện dựa trên các ý kiến đóng góp để trình Quốc hội xem xét.
Theo Bảo Loan/Kinh tế Môi trường
Nguồn: https://kinhtemoitruong.vn/du-thao-luat-xay-dung-bo-sung-co-che-giam-sat-chat-che-ngan-lam-dung-hau-kiem-102760.html
