QC 1
Thứ 6, ngày 29/03/2024 | Hotline: 0889.066.066

Khủng hoảng điện ở Trung Quốc nghiêm trọng đến mức nào?

Kể từ cuối tháng 9, tình trạng cắt điện luân phiên ở Trung Quốc đã lan ra 1/2 quốc gia. Không những nhiều nhà máy phải cắt giảm sản xuất mà đời sống của người dân cũng bị ảnh hưởng, thậm chí đang có nguy cơ làm chậm 

Bắc Kinh đã tìm ra kẻ phản diện cản trở nỗ lực kiềm chế giá năng lượng: Các ngành công nghiệp khát năng lượng, kém hiệu quả.

Lũ lụt tại tỉnh sản xuất than lớn Sơn Tây đã đẩy giá lên 1.508 nhân dân tệ/tấn (234 USD) ngay cả khi chính phủ cố thúc đẩy tăng sản lượng. Rõ ràng Bắc Kinh cần các biện pháp khác để ngăn chặn việc có thêm nhiều máy phát điện dừng tua bin và gây mất điện do giá lạnh giữa mùa đông. Giải pháp được đưa ra là chấn chỉnh mạnh tay các nhà máy tiêu thụ phần lớn sản lượng điện của đất nước.

Công nghiệp chỉ chiếm khoảng 25% nhu cầu điện năng tại Mỹ nhưng ở Trung Quốc con số này là 59% – nhiều hơn tất cả hộ gia đình, văn phòng và cửa hàng nhỏ lẻ cộng lại.

Ảnh minh họa

Năng lượng rẻ là công cụ thiết yếu cho phát triển kinh tế, và từ lâu chính phủ Trung Quốc đã khuyến khích các người dùng lớn với biểu giá điện càng rẻ khi tiêu dùng càng nhiều. Với khoảng 2/3 lưới điện được cấp năng lượng từ than, chi phí khai thác than quyết định hóa đơn năng lượng của các công ty công nghiệp.

Vấn đề là than sẽ không thể rẻ đi. Khi hàng loạt mỏ than bất hợp pháp và nguy hiểm bị đóng cửa, chi phí sản xuất than đã tăng 40% trong 2017. Chi phí này không thực sự giảm đi cho đến khi COVID-19 ập đến, và kể từ đó đã leo lên 57% trong vòng 12 tháng tính đến tháng 8, Bloomberg cho biết.

Sự gia tăng này có thể chấp nhận được nếu các nhà máy dùng năng lượng để chế tạo hàng hóa giá trị cao – nhưng thực tế thì không được như vậy. Trung Quốc hiện tiêu thụ nhiều điện hơn Anh và Italy tính theo bình quân đầu người, nhưng kém xa về mặt sản lượng kinh tế.

Với quyết tâm đạt mục tiêu của Chủ tịch Tập Cận Bình là trung hòa carbon trước năm 2060, các nhà hoạch định chính sách Bắc Kinh đã xác định những lĩnh vực “cao kép” – tức là mức tiêu thụ năng lượng và phát thải carbon đều lớn – là thủ phạm. Chúng bao gồm rất nhiều ngành đã tăng trưởng chóng mặt trong những thập kỷ gần đây, ví dụ như xi măng, thép, kim loại cơ bản, lọc dầu, hóa chất và thủy tinh.

Tổng cộng, những ngành này tạo ra hơn một nửa khí thải của Trung Quốc. Trong tuần này, Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia Trung Quốc (NDRC) đã ban hành các quy tắc sửa đổi. Theo đó, người tiêu dùng dân cư và nông nghiệp sẽ tiếp tục mua điện với mức giá cố định và những người sử dụng nhỏ hơn sẽ chứng kiến chi phí điện dao động trong biên độ.

Trong khi đó, sẽ không có rào cản nào đối với giá điện mà các ngành “cao kép” phải trả. Điều này đồng nghĩa với việc toàn bộ gánh nặng chi phí của các nhà máy phát điện sẽ được chuyển sang cho những ngành “cao kép”.

Ông Wan Jinsong – Trưởng phòng Giá cả thuộc Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia Trung Quốc cho biết biện pháp này sẽ giảm áp lực nhu cầu lên lưới điện và khuyến khích những ngành kém hiệu quả nâng cấp để tạo ra thêm giá trị.

Giải pháp trên nghe qua thì có vẻ hợp lý – nhưng chúng ta không nên đánh giá thấp cách tác động sẽ lan tỏa. Trong những thập kỷ gần đây, thế giới đã mê mẩn với hàng hóa được chế tạo nhờ năng lượng rẻ của Trung Quốc.

Khoảng một nửa kim loại trên thế giới được sản xuất ở Trung Quốc và 1/5 lượng dầu được tinh luyện ở quốc gia này. Giá các sản phẩm tiêu tốn năng lượng – từ nhôm, tấm pin mặt trời cho đến bitcoin – phụ thuộc vào biểu giá năng lượng công nghiệp thấp của Trung Quốc.

Với việc chi phí điện cho các ngành công nghiệp “cao kép” gia tăng, áp lực lạm phát của toàn thế giới có thể theo đó mà đi lên. Hậu quả thế giới phải chịu từ những mỏ than bị ngập ở Sơn Tây có thể vẫn chưa chấm dứt.

Tác động tới nền kinh tế

Việc cắt giảm điện đột ngột đang tác động trực tiếp lên nền kinh tế Trung Quốc. Dữ liệu chính thức của Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc (NBS) vừa công bố cho thấy, hoạt động sản xuất chế tạo của nước này trong tháng 9 đã bật ngờ sụt giảm, trái ngược với dự báo của giới quan sát.

Cụ thể, chỉ số Nhà quản trị mua hàng (PMI) – chỉ số đo lường “sức khoẻ” kinh tế của ngành sản xuất – trong tháng 9/2021 của nước này chỉ đạt 49,6 điểm, giảm 0,5 điểm so với tháng 8 và thấp hơn 0,4 điểm so với kỳ vọng. Đây cũng là lần đầu tiên kể từ hồi tháng 2/2020, chỉ số PMI lĩnh vực sản xuất chế tạo của Trung Quốc giảm dưới ngưỡng 50 điểm, dấu hiệu cho thấy các hoạt động công nghiệp đã bị thu hẹp trong thời gian vừa qua.

NBS cho biết sự sụt giảm chỉ số PMI trong tháng vừa qua chủ yếu do tình trạng thiếu hụt năng lượng, mất điện diện rộng khiến hoạt động sản xuất bị gián đoạn. Các dữ liệu cho thấy hoạt động sản xuất của các lĩnh vực công nghiệp tiêu thụ nhiều năng lượng của Trung Quốc như lọc hoá dầu và luyện kim trong tháng vừa qua ở mức dưới 45 điểm, phản ánh sự sụt giảm đáng kể về sản lượng của những ngành này.

Việc thiếu điện đang gây tác động đến hầu hết các ngành kinh tế, bao gồm hai lĩnh vực chủ chốt là xây dựng và sản xuất. Theo Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc, hai ngành này chiếm gần 70% tiêu thụ điện của Trung Quốc trong năm ngoái và giữ vai trò trụ cột đối với sự phục hồi của nền kinh tế trong năm nay.

Trong một báo cáo mới đây, Goldman Sachs cho biết do tình trạng thiếu năng lượng và sản xuất công nghiệp bị cắt giảm mạnh, họ đã hạ dự báo tăng trưởng kinh tế Trung Quốc cho năm 2021 từ 8,2% xuống 7,8%.

Không chỉ làm chệch hướng phục hồi của nền kinh tế Trung Quốc, thiếu điện còn có thể đặt ra những trở ngại mới đối với chuỗi cung ứng toàn cầu.

Việc giảm sản lượng và nguy cơ giao hàng chậm trên khắp Trung Quốc có thể gây căng thẳng đối với chuỗi cung ứng toàn cầu vốn dĩ đang bị thắt chặt. Thiếu điện có thể khiến các nhà sản xuất ở Trung Quốc phải điều chỉnh lại lịch làm việc, thách thức thời hạn giao hàng và theo đó thách thức toàn bộ phần còn lại của chuỗi cung ứng.

Trước tình trạng thiếu điện, Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia (NDRC), cơ quan hoạch định kinh tế hàng đầu của Trung Quốc, hôm 29/9 thông báo sẽ “thực hiện nhiều biện pháp để tăng cường điều chỉnh cung cầu”.

Trong một thông báo mới nhất công bố ngày 5/10, Ủy ban Quản lý Giám sát Ngân hàng và Bảo hiểm Trung Quốc đã đưa ra yêu cầu về việc thực hiện các biện pháp đảm bảo nhu cầu tài chính của các doanh nghiệp công nghiệp, bao gồm điện than.

Các tổ chức ngân hàng và bảo hiểm được kêu gọi hỗ trợ tài chính cho các công ty cung cấp năng lượng trong mùa Đông và Xuân sắp tới, đồng thời hỗ trợ tích cực cho các khu vực sản xuất than lớn và các công ty than trọng điểm để tăng nguồn cung nhiệt điện, đảm bảo điện sinh hoạt cho các hộ gia đình.

Theo Thu Uyên /Kinh tế Chứng khoán Việt Nam

Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/khung-hoang-dien-o-trung-quoc-nghiem-trong-den-muc-nao-103833.html