Việc các ngân hàng liên tiếp phát hành lượng lớn trái phiếu với mức lãi suất không quá hấp dẫn khiến các chuyên gia cho rằng, có thể các ngân hàng đã sở hữu chéo trái phiếu của nhau.
Theo báo cáo về phát hành trái phiếu doanh nghiệp của CTCP Chứng khoán SSI (SSI Research) mới phát hành, ngân hàng vẫn là tổ chức phát hành lớn nhất và huy động thành công nhất trong 8 tháng đầu năm 2018.
Với thông tin phát hành riêng lẻ trên HNX và công bố thông tin của các doanh nghiệp, SSI Research ước tính trong 8 tháng tổng lượng chào bán là 129.016 tỉ đồng và lượng phát hành là 117.142 tỉ đồng. Tỷ lệ phát hành thành công toàn thị trường là 90,8%, quy mô thị trường tăng mạnh lên mức khoảng 10,2% GDP.
Chủ thể phát hành lớn nhất trên thị trường trái phiếu vẫn là các ngân hàng thương mại với tổng giá trị phát hành là 56.060 tỷ đồng (chiếm 47,9%); tiếp đó là các doanh nghiệp Bất động sản phát hành 36.946 tỷ đồng (chiếm 31,5%); các doanh nghiệp phát triển hạ tầng phát hành 9.207 tỷ đồng (chiếm 7,9%); các định chế tài chính phi ngân hàng phát hành 4.423 tỷ đồng (chiếm 3,8%); còn lại là các doanh nghiệp khác.
Ngân hàng cũng là nhóm có tỷ lệ phát hành thành công cao nhất (99,6%), ngoại trừ Seabank có 2 lô phát hành ngày 8/5 và 19/6/2019 là 1.000 tỷ đồng và 900 tỷ đồng không bán hết (lượng phát hành tương ứng 950 tỷ đồng và 700 tỷ đồng), tất cả 10 ngân hàng thương mại còn lại đều bán hết 100% lượng trái phiếu chào bán.
Một điểm cần lưu ý nữa ở nhóm trái phiếu ngân hàng là hầu hết trái phiếu ngân hàng có lãi suất cố định và trả lãi hàng năm. Lãi suất và kì hạn bình quân của nhóm ngân hàng là 6,75%/năm và 3,3 năm. Chỉ có 3.900 tỷ đồng trái phiếu nhóm này có lãi suất thả nổi, trong đó gồm: 2.500 tỷ trái phiếu kì hạn 3 năm của ABBank có mức lãi suất năm đầu là 6,5%/năm và các năm sau thả nổi; 1.400 tỷ trái phiếu lãi suất thả nổi còn lại là trái phiếu kì hạn dài 5 – 10 năm của BIDV, VietinBank, SeABank và VIB.
Theo báo cáo tài chính bán niên 2019 của 18 ngân hàng thương mại niêm yết, trong nửa đầu năm, lượng trái phiếu của các tổ chức tín dụng mà các ngân hàng thương mại nắm giữ tăng thêm tới 56.400 tỷ đồng, con số khá tương đồng với lượng trái phiếu các ngân hàng thương mại đã phát hành.
Với mức lãi suất trung bình chỉ 6,72%/năm, tức là chỉ tương đương lãi suất huy động của các ngân hàng thương mại lớn – nhóm có lãi suất huy động thấp nhất thì trái phiếu của các ngân hàng thương mại hầu hết không hấp dẫn với các nhà đầu tư thông thường.
Đáng lưu ý, các công ty chứng khoán là bên mua lớn nhất với tổng lượng mua 29.447 tỷ đồng – chiếm 25,4% tổng lượng phát hành, trong đó mua 22.900 tỷ đồng trái phiếu do các ngân hàng phát hành. Tuy nhiên, theo SSI, lượng mua này quá lớn so với quy mô vốn của các CTCK, bản thân các CTCK này cũng phải huy động trái phiếu để tăng vốn nên khả năng cao các CTCK chỉ là trung gian, tham gia mua trên sơ cấp để bán lại trên thứ cấp chứ không phải là người mua cuối cùng.
Theo phân tích của SSI, với hiện tượng đối tượng mua chủ yếu là các CTCK thì rất có thể các ngân hàng đã sở hữu chéo các trái phiếu của nhau, mục đích là để gia tăng nguồn huy động và nâng cao tỷ trọng vốn trung và dài hạn, đối phó với yêu cầu giảm tỷ trọng vốn ngắn hạn cho vay trung vào dài hạn của NHNN.
Theo Anh Minh/Thương Gia
