“Đổi rừng lấy đất canh tác” là một khẩu hiệu thịnh hành trên mạng xã hội Trung Quốc những ngày này. Các video clip về công viên và rừng bị biến thành đất nông nghiệp đang lan truyền chóng mặt.
Đối với những người sống tại Trung Quốc, đây là một thực tế đảo ngược. Chính sách cơ bản của chính phủ trong hai thập kỷ qua tập trung vào việc trồng cây gây rừng với khẩu hiệu: “Đổi đất canh tác lấy rừng”.
Vào những năm 1990, học giả Mỹ Lester Brown đã xuất bản một bài báo trên tạp chí World Watch với tiêu đề “Ai sẽ nuôi sống Trung Quốc?”, trong đó bày tỏ quan ngại về tình trạng thiếu lương thực của quốc gia “tỷ dân”.
Chính quyền Bắc Kinh đã nhanh chóng phản ứng, cố gắng một cách nghiêm túc để nâng cao tỷ lệ tự túc lương thực của đất nước. Một chiến dịch nhằm gia tăng sản lượng lương thực đã được giao cho Thủ tướng Lý Bằng lãnh đạo.
Nhưng đến năm 1998, khi Chu Dung Cơ với đầu óc cải cách lên làm thủ tướng, tình hình đã thay đổi.
Đáp lại câu hỏi của Brown, Trung Quốc đã tăng sản lượng nông nghiệp hơn mức cần thiết và dẫn đến tình trạng cung vượt cầu. Sau đó, chính phủ nước này chuyển sang chính sách xóa bỏ các nông trại và phủ xanh đất trống.
Quyết định này được đưa ra dựa vào thời điểm Trung Quốc cần ngăn chặn tình trạng sa mạc hóa ở các tỉnh phía đông bắc.
Đây cũng là một phần của chính sách xã hội và công nghiệp nhằm huy động người dân từ các làng nông nghiệp đông dân ở các vùng nội địa đến các khu công nghiệp mở rộng gần các thành phố ven biển.
Chính sách từ trang trại đến rừng được đẩy mạnh dưới thời Tập Cận Bình, người đã đi đầu trong chiến dịch phát triển xanh để làm điểm nhấn cho thời đại của mình. Sự đầu tư vào các hoạt động bảo vệ môi trường của Trung Quốc cũng phù hợp với xu hướng toàn cầu.
Tất cả đã thay đổi trong những tháng gần đây. Theo ngôn ngữ riêng của ông Tập, thế giới đang chứng kiến “những thay đổi lớn chưa từng thấy trong một thế kỷ”.
Các học giả và trí thức Trung Quốc đã lưu ý trên mạng xã hội rằng việc chuyển sang sản xuất nhiều lương thực hơn đã được kích hoạt bởi các yếu tố bên ngoài, chẳng hạn như cuộc chiến ở Ukraine và liên minh quốc tế do Mỹ lãnh đạo chống lại Trung Quốc.
Khuôn khổ kinh tế Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, một nỗ lực của 14 quốc gia thành viên nhằm xây dựng chuỗi cung ứng ít phụ thuộc vào Trung Quốc hơn, cũng nằm trong tâm trí của các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc.
Vấn đề lớn nhất là cuộc xung đột Nga-Ukraine. Trung Quốc phụ thuộc nhiều vào cường quốc nông nghiệp Ukraine về ngô, vốn là một trong ba loại ngũ cốc chính, cùng với gạo và lúa mì, không chỉ là nguồn lương thực quan trọng cho người mà còn là thức ăn chăn nuôi chính. Ở Trung Quốc, ngô nhập khẩu được sử dụng rộng rãi để chăn nuôi lợn.
Ukraine từng chiếm hơn 80% tổng lượng ngô nhập khẩu của Trung Quốc. Nhưng nhập khẩu ngô của Trung Quốc từ Mỹ cũng tăng mạnh theo một thỏa thuận thỏa hiệp đạt được với chính quyền của Tổng thống Donald Trump.
Năm 2021, Trung Quốc nhập khẩu 70% lượng ngô từ Mỹ và 30% từ Ukraine. Lượng ngô nhập khẩu vào năm đó đã đáp ứng hơn 10% nhu cầu tiêu thụ của Trung Quốc và con số này đang tăng lên.
Ngoài ngô, hạt hướng dương cũng là món ăn khoái khẩu của người Trung Quốc. Một lượng đáng kể hạt hướng dương đã được nhập khẩu vào Trung Quốc từ Ukraine, bao gồm cả để chiết xuất dầu. Cánh đồng hoa hướng dương của Ukraine trở nên nổi tiếng ở Trung Quốc nhờ “Hướng dương”, một bộ phim năm 1970 do minh tinh người Ý Sophia Loren đóng chính và là bộ phim phương Tây đầu tiên được quay ở Liên Xô.
Theo truyền thông Trung Quốc, lượng ngô nhập khẩu của nước này trong năm 2022 đã giảm 27%.
Các doanh nghiệp nhậu khẩu lương thực của Trung Quốc đang trải qua cơn đau đầu khó chịu. Một số hợp đồng của Mỹ đã hết hạn vào năm 2022. Nguồn hàng từ Ukraine giảm mạnh do chiến tranh. Thêm vào đó, giá ngũ cốc quốc tế tăng hơn gấp đôi.
Sau khi gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới vào năm 2001, Trung Quốc đã đạt được tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh chóng khi đẩy nhanh quá trình chuyển đổi từ nền kinh tế nông nghiệp sang nền kinh tế công nghiệp.
Đồng thời, nông dân Trung Quốc từ bỏ việc trồng đậu tương, do không còn khả năng sản xuất với giá cạnh tranh. Nước này hiện dựa vào nguồn nhập khẩu để đáp ứng 85% nhu cầu đậu tương. Bất ngờ thay, Mỹ lại là nhà cung cấp chiếm ưu thế trong mặt hàng này.
Trung Quốc khẳng định tỷ lệ tự túc lương thực đủ cao. Nhưng một lần nữa, nhu cầu ăn uống trong nước liên tục biến động: Khi người Trung Quốc kiếm được nhiều tiền hơn, chế độ ăn uống của họ bị phương Tây hóa khiến lượng thịt nhập khẩu tăng vọt.
Trở lại với ngô. Theo truyền thông Trung Quốc, ba nguồn nhập khẩu ngô lớn nhất của nước này trong quý I năm nay là Mỹ, Brazil và Ukraine.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy và Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva đều có mặt ở Hiroshima, Nhật Bản để tham dự hội nghị thượng đỉnh G7, nhưng họ đã không gặp nhau.
Ngoài những quan điểm khác biệt về cuộc chiến ở Ukraine, hai nước còn là đối thủ của nhau với tư cách là những nhà xuất khẩu ngũ cốc hàng đầu thế giới.
Quyết định tăng sản lượng lương thực của Trung Quốc đã được ra vào tháng 3 năm nay, khi Thủ tướng sắp mãn nhiệm Lý Khắc Cường gửi báo cáo công tác của chính phủ tới phiên họp thường niên của quốc hội Trung Quốc. Ông Lý tuyên bố rằng bằng cách đảm bảo diện tích canh tác, nước này sẽ tăng năng lực sản xuất ngũ cốc lên 50 triệu tấn.
Để đạt được điều đó, nhiều khu rừng mới sẽ phải được khai hoang làm đất canh tác.
Tạo ra nguồn nhân lực nông nghiệp cũng là một bài toán khó giải, điều này có thể dẫn đến chính sách cử những người trẻ thất nghiệp ở thành thị đến các trang trại, một sự đảo ngược của chính sách di cư theo hướng công nghiệp hóa diễn ra vào đầu thế kỷ này.
Những nỗ lực này đã được tiến hành và số lượng đất nông nghiệp đang mở rộng trên khắp Trung Quốc.
Trong cuộc Cách mạng Văn hóa 1966-1976, ông Tập trải qua 7 năm thời thiếu niên ở tỉnh Thiểm Tây, miền Tây Trung Quốc. Sau khi tốt nghiệp Đại học Thanh Hoa ở Bắc Kinh, ông Tập được bổ nhiệm phó bí thư huyện Chính Định, một vùng nông thôn ở tỉnh Hà Bắc.
Ông hoàn toàn biết tầm quan trọng của nông nghiệp, đặc biệt là sản xuất lúa mì và ngô. Với tư cách bí thư huyện Chính Định vào năm 1985, ông Tập đã chọn vựa lúa mì Iowa của nước Mỹ làm điểm đến cho chuyến thị sát nước ngoài đầu tiên của mình.
Vào ngày 11/5 vừa qua, ông Tập tới thị sát một cánh đồng lúa mì ở Hà Bắc. Ông được tháp tùng bởi Thái Kỳ, một trong bảy thành viên của Ủy ban Thường vụ Bộ Chính trị.
Ông Thái là Bí thư Ban Bí thư, nhưng cũng chịu trách nhiệm về an ninh quốc gia. Chuyến thị sát cánh đồng lúa mì Hà Bắc lần này, phản ánh mức độ quan tâm của ông Tập đối với vấn đề an ninh lương thực.
Xét cho cùng, Trung Quốc phụ thuộc rất nhiều vào Mỹ về lương thực, một tình trạng không thể thay đổi trong một sớm một chiều, ngay cả khi Trung Quốc đẩy nhanh hơn nữa việc khai hoang rừng làm đất nông nghiệp và tăng sản lượng ngũ cốc.
Ông Tập thường nói về sự sẵn sàng chiến đấu. Nhưng nếu căng thẳng xung quanh eo biển Đài Loan bùng phát, liệu Trung Quốc có sẵn sàng chiến đấu? Liệu nước này có thể đảm bảo đủ lương thực để duy trì bản thân trong suốt một trận chiến dài không? Nguyên nhân lớn nhất khiến Tập Cận Bình lo ngại có thể sẽ kéo dài.
Theo Ngày Nay/Nikkei Asia
Nguồn: https://ngaynay.vn/noi-lo-an-ninh-luong-thuc-cua-ong-tap-post134840.html
