TS.Bùi Quang Tín
Cuộc cách mạng 4.0 như một cơn sóng thần đang ồ ạt tiến vào làm thay đổi môi trường kinh doanh. Những cách thức kinh doanh phi truyền thống đang phá vỡ, làm đảo lộn trật tự kinh doanh cũ, khiến không ít DN liêu xiêu do chưa kịp thích nghi.
Để có thêm góc nhìn về 4.0, những giải pháp để DN Việt có thể đứng vững, phát triển, Thương Gia đã có cuộc trao đổi với TS.Bùi Quang Tín, Chủ tịch kiêm CEO Trường Doanh nhân Bizlight.
Sức mạnh khó cưỡng của làn sóng công nghệ 4.0
Cách mạng 4.0 đã len lỏi vào nhiều lĩnh vực, vậy đối với các doanh nhân, họ phải thay đổi như thế nào để thích ứng được trong môi trường kinh doanh mới, thưa ông?
Theo tôi, có 4 sự thay đổi cơ bản của doanh nhân thời 4.0:
Thứ nhất là tốc độ, tức là anh phải làm sao triển khai kế hoạch kinh doanh một cách nhanh nhất. Trong chuỗi sự kiện mà Bizlight tổ chức vừa qua và sắp tới, chúng tôi muốn truyền đi thông điệp, sau khi đã có mô hình kinh doanh, nắm bắt được nhu cầu thị trường thì phải nhanh chóng triển khai. Nếu chậm thì “đại dương xanh” sẽ nhanh chóng trở thành “đại dương đỏ” vô cùng khốc liệt.
Thứ hai là vấn đề về công nghệ. Trí tuệ nhân tạo và robot sẽ tác động rất lớn. Các lĩnh vực như dệt may, da giày, nông nghiệp… sử dụng nhiều nhân sự sẽ dần thay thế bằng robot tự động hóa. Nhiều dịch vụ như tổng đài 1080 hoàn toàn có thể sử dụng trí tuệ nhân tạo, thay thế con người. Cho nên, các doanh nhân 4.0 phải làm sao sử dụng công nghệ hiệu quả.
Thứ ba đó là thích ứng với sự thay đổi của môi trường. Ví như internet thời 4.0 là “Internet of Thinks – Kết nối vạn vật”, tức là sẽ kết nối giữa thế giới thực và thế giới ảo, không giống như thời kỳ 3.0 con người chỉ sử dụng internet để làm công việc cho nó nhanh chóng, hiệu quả hơn.
Thứ tư là phải chấp nhận cái gọi là toàn cầu hóa, hội nhập, có nghĩa là doanh nhân ngày nay không phải là một người mà làm được. Các bạn làm Start-up cứ nghĩ một mình mình làm được nhưng chưa đủ, thời 4.0 đòi hỏi phải kết hợp với nhau lại thành một cộng đồng kinh doanh. Người nào kết nối càng tốt thì sẽ tạo nên một hệ sinh thái càng lớn, càng hiệu quả.
Doanh nhân thời nay không phải là người thực thi từng vấn đề mà phải làm sao cho bộ máy chạy tốt. Bộ máy ở đây không phải là trong DN mà là bộ máy trong hệ sinh thái của anh, bao gồm báo chí, truyền thông, kinh doanh, giải trí… Để trở thành doanh nhân thực thụ, anh phải làm sao kết nối tất cả những thứ đó lại với nhau, không cần phải hoàn hảo nhưng phải thực sự trơn tru, vận hành tốc độ, linh hoạt và thích ứng nhanh với sự thay đổi của môi trường công nghệ. Còn những con người dưới doanh nhân mới chính là những người thực thi.
“Làn sóng của cuộc cách mạng 4.0 đang ồ ạt tiến vào như một cơn sóng thần, rất khó cưỡng lại sức mạnh của nó nhưng các doanh nhân của chúng ta lại khá chủ quan, chậm thích nghi cả về góc độ công nghệ mà cả về việc đưa ra các giải pháp thực thi hiệu quả”.
Theo nhận định của ông, các doanh nhân Việt Nam đã thích nghi như thế nào với công nghệ 4.0?
Theo tôi là chưa tốt. Làn sóng của cuộc cách mạng 4.0 đang ồ ạt tiến vào như một cơn sóng thần, rất khó cưỡng lại sức mạnh của nó nhưng các doanh nhân của chúng ta lại khá chủ quan, chậm thích nghi cả về góc độ công nghệ mà cả về việc đưa ra các giải pháp thực thi hiệu quả. Có nghĩa là các DN truyền thống chưa thay đổi kịp để gắn hoạt động kinh doanh với nhu cầu của cuộc sống.
Điển hình là trong lĩnh vực kinh doanh vận chuyển khách, các ứng dụng gọi xe thông minh của nước ngoài từ xe ôm đến taxi như Grab, GoViet (phía sau là GoJek của Indonesia), sắp tới là FastGo và nhiều ứng dụng khác đã lấn át hoàn toàn cách gọi xe truyền thống. Thị phần sẽ rớt hẳn vào các ứng dụng này, nếu các DN không bắt kịp, không đi cùng làn sóng này. Nói cách khác, nếu chủ quan, chậm thích nghi, không chuẩn bị sẵn các giải pháp thay đổi nhanh chóng thì chắc chắn sẽ bị thất bại.
Vì thế, tôi nhấn mạnh là để thích ứng với làn sóng 4.0 khiến tất tần tật mọi thứ thay đổi rất nhanh, các doanh nhân phải liên tục “khởi nghiệp”, nghĩa là luôn luôn đổi mới, sáng tạo, thực thi nhanh chóng các giải pháp kinh doanh hiệu quả.
Theo thống kê của VCCI thì 55% DN thành lập thời gian qua đã ngưng hoạt đông, 42.000 DN trong năm 2017 không có lợi nhuận. Đó là kết quả của việc chưa bắt kịp với làn sóng 4.0.
Đam mê chưa đủ lớn thì sẽ rất khó thành công
Từ những số liệu thống kê trên, ông có nghĩ rằng, kinh doanh thời 4.0 khó khăn và khốc liệt hơn các thời kỳ trước?
Tôi cho rằng đã xác định làm kinh doanh thì thời nào cũng khó. Ở đây là mỗi thời mỗi khác, khó cái này những lại dễ cái khác. Tôi đơn cử, trước đây kinh doanh gắn liền với vốn, vốn là số 1 nhưng doanh nhân 4.0 hoàn toàn có thể “tay không bắt giặc” vì chúng ta đã có một hệ sinh thái để hỗ trợ nguồn vốn cho các start-up. Chúng ta đã chứng kiến rất nhiều start-up gọi vốn thành công từ vài triệu đến vài chục triệu USD.
Ngược lại, doanh nhân 4.0 lại cần nhiều thứ hơn ngoài vốn, như mô hình kinh doanh khả thi, ý tưởng sáng tạo, tốc độ thực thi nhanh chóng… Nếu không thì “đại dương xanh” sẽ mau chóng trở thành “đại dương đỏ” vô cùng khốc liệt. Con số 98% các start-up khởi nghiệp thất bại rất đáng để chúng ta phải suy ngẫm và có những hành động cụ thể.
“Để thích ứng với làn sóng 4.0 khiến tất tần tật mọi thứ thay đổi rất nhanh, các doanh nhân phải liên tục “khởi nghiệp”, nghĩa là luôn luôn đổi mới, sáng tạo, thực thi nhanh chóng các giải pháp kinh doanh hiệu quả”.
Theo ông thì đâu là những nguyên nhân khiến tỷ lệ các start-up khởi nghiệp thất bại lại nhiều đến thế?
Có rất nhiều nguyên nhân, trong đó chúng ta tập trung vào ba yếu tố chính khiến cho các DN hiện nay, đặc biệt là các start-up không thành công.
Thứ nhất, đó là sự đam mê. Ai khởi nghiệp cũng bắt đầu xuất phát từ sự đam mê nhưng nếu không đủ lớn thì sẽ rất khó thành công. Bởi kinh doanh không đẹp như người ta nghĩ mà là chiến trường khốc liệt. Trục trặc, thách thức là chuyện hàng ngày phải đối mặt nên phải có đam mê đủ lớn mới có thể vượt qua, không bỏ cuộc, quay đầu chấp nhận thất bại.
Thứ hai là yếu tố hỗ trợ của sự sinh thái. Hầu hết các start-up chưa có được một hệ sinh thái đủ mạnh, đa dạng kết nối, chia sẻ chặt chẽ với nhau để tạo nên một cộng đồng kinh doanh đủ lớn. Họ khởi nghiệp bằng cách làm những việc họ đã từng làm nhưng quên rằng câu chuyện kinh doanh là kết nối, tạo nên một cộng đồng chia sẻ càng lớn càng tốt, tạo ra lợi ích lớn nhất thay vì chăm chăm vào kinh doanh để kiếm lợi nhuận.
Thứ ba là xác định sai thị trường, sai sản phẩm dịch vụ. Các start-up thường nghĩ là sản phẩm của họ phù hợp với thị trường nhưng không phải vậy. Cũng là bán cafe nhưng không phải ai mở quán cafe cũng thành công. Vậy nên phải làm sao “gãi đúng chỗ ngứa” của thị trường bằng sự khác biệt thì mới thắng được.
“Doanh nhân 4.0 lại cần nhiều thứ hơn ngoài vốn, như mô hình kinh doanh khả thi, ý tưởng sáng tạo, tốc độ thực thi nhanh chóng… Nếu không thì “đại dương xanh” sẽ mau chóng trở thành “đại dương đỏ” vô cùng khốc liệt”.
Vậy đâu là một chiến lược đúng đắn để thành công?
Có nhiều yếu tố để tạo nên thành công nhưng tôi muốn nhấn mạnh đến 3 yếu tố cần thiết trước khi “ra trận”.
Thứ nhất, các start-up phải có mô hình kinh doanh, chiến lược kinh doanh, tức phải làm cái gì, sản phẩm gì, phục vụ gì đáp ứng cho trị trường nào, phân khúc nào… Mô hình kinh doanh rất quan trọng, nó có giải quyết được một vấn đề nào đó mà cuộc sống đặt ra hay không, chứ không phải mô hình của mình, theo ý tưởng của mình, không phải vậy. Đã quá xa rồi câu chuyện thích cái gì làm cái đó. Và như tôi vừa nói, “hãy bán cái mà người ta cần, thay vì hãy bán cái mình có”, tức là chúng phải gắn với cuộc sống, phải giải quyết được bài toán mà cuộc sống đặt ra.
Thứ hai phải thực sau khi chúng ta có mô hình kinh doanh là biết mình làm cái gì, cung cấp cái gì thì chúng ta phải thực thi nhanh chóng. Bởi vì khi chúng ta làm chậm thì lúc đó thị trường nó không còn xanh nữa, mà đã là thị trường đỏ. Thị trường sẽ không mãi xanh, sẽ đỏ, đỏ rất nhanh chóng.
Tôi lưu ý là ngoài làn sóng 4.0 thì cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung sẽ ngày càng gay cấn, các nước sẽ co cụm lại, thị trường nội địa ngày càng phát triển mạnh mẽ, thương mại sẽ chuyển từ đa phương sang song phương… Rất nhiều thay đổi đòi hỏi DN phải thực thi các giải pháp nhanh chóng nếu không muốn bị lấn át.
Thứ ba là kinh doanh cái gì thì phải am hiểu, dựa trên nền tảng pháp lý vững chắc, không chỉ pháp luật trong nước và cả quốc tế, nhất là các Hiệp định tự do thương mại (FTA) bởi khi tham gia các FTA, các cam kết của chúng ta còn cao hơn cả pháp luật trong nước.
Bizlight được biết đến là tổ chức có nhiều hỗ trợ cho giới doanh nhân, vậy sắp tới, Trường có những hoạt động gì để hỗ trợ đội ngũ này?
Chúng tôi tiếp tục đi sâu vào 3 hoạt động chính, mang ý nghĩa thiết thực cho các doanh nhân, nhất là các bạn khởi nghiệp. Đó là đào tạo, tổ chức các sự kiện và tư vấn pháp lý.
Vừa rồi, Bizlight phối hợp với một số đơn vị tổ chức hội thảo “Khám phá bí quyết tăng trưởng đột phá trong đại dương đỏ” với hơn 700 người tham dự. Tôi tâm đắc với nhiều chia sẻ của các diễn giả, trong đó có Shark Thủy, Chủ tịch Apax English nói về câu chuyện “mượn”, “giành” và “dẫn” của các start-up. Có nghĩa rằng khi mới bắt đầu, chưa đủ tiềm lực thì chúng ta “mượn” của người khác, tập cách thức đứng trên vai người khổng lồ. Chúng ta cùng đi với những người khổng lồ thì chúng ta sẽ sớm thành khổng lồ. Chúng ta cần giảm cái ganh tị của mình lại, giảm cái tôi của mình lại.
Thông thường những người giỏi người ta sẽ đi một mình nhưng doanh nhân trong 4.0 thì chúng ta phải đi cùng với nhau mới đi xa được. Tiếp theo, khi chúng ta đủ lực thì phải “giành” cho được thị trường. Sau khi giành được thị phần rồi chúng ta phải dẫn, dẫn đầu thị trường.
Đó là bài học nhưng cốt lõi là sự khác biệt và phù hợp. Khi xác định đúng thì phải mượn, giành và dẫn đầu thị trường một cách nhanh chóng nhất.
Xin cảm ơn ông!
Theo Hường Hồ/Thương Gia
