QC 1
Thứ 6, ngày 29/03/2024 | Hotline: 0889.066.066

SSI: Lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành tăng vọt, rủi ro cũng đang tăng lên

Rủi ro đối với trái phiếu doanh nghiệp đang tăng lên, đặc biệt là với trái phiếu doanh nghiệp bất động sản, trong bối cảnh môi trường kinh doanh của ngành này chịu ảnh hưởng nặng nề bởi dịch bệnh và một lượng lớn trái phiếu bất động sản được đảm bảo bằng cổ phiếu – thứ không có nhiều ý nghĩa khi doanh nghiệp mất khả năng thanh toán.

SSI: Lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành tăng vọt, rủi ro cũng đang tăng lên
Ảnh minh họa

Lượng phát hành tăng vọt trong quý II/2021

Theo thống kê của Công ty Chứng khoán SSI đưa ra trong báo cáo thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) công bố mới đây, trong quý II/2021, các doanh nghiệp đã phát hành 164 nghìn tỷ đồng trái phiếu, gấp 3,66 lần lượng phát hành trong quý I/2021 và tăng 28,7% so với cùng kỳ năm 2020.

Trong đó, 89% là phát hành riêng lẻ trong nước. Có 2 nghìn tỷ đồng (chiếm 1,2% tổng lượng phát hành) phát hành ra công chúng của Tổng công ty Phát triển đô thị Kinh Bắc và Công ty Cổ phần Glexhomes; có 700 triệu USD (tương đương 16 nghìn tỷ đồng, chiếm 9,8% tổng lượng phát hành) là trái phiếu quốc tế của Công ty Cổ phần Vingroup và Công ty Cổ phần bất động sản BIM.

Các ngân hàng thương mại (NHTM) là tổ chức phát hành nhiều nhất trong quý II/2021, tổng cộng 67 nghìn tỷ đồng (tăng 41% so với cùng kỳ năm ngoái và chiếm 41% tổng lượng phát hành trong quý). Nếu loại trừ trái phiếu ngân hàng, tổng lượng TPDN phát hành quý II/2021 là 97 nghìn tỷ đồng, vẫn tăng 21% so với cùng kỳ.

Tính chung nửa đầu năm 2021, tổng lượng TPDN phát hành là 208,9 nghìn tỷ đồng, tăng 18,3% so với cùng kỳ 2020.

Quán quân phát hành vẫn là các doanh nghiệp bất động sản (92,3 nghìn tỷ đồng, chiếm 44,2%); sau đó đến các ngân hàng (68,2 nghìn tỷ đồng, chiếm 32,7%); năng lượng và khoáng sản (14,8 nghìn tỷ đồng, chiếm 7,1%); định chế tài chính phi ngân hàng (11,2 nghìn tỷ đồng, chiếm 5,4%); phát triển hạ tầng (6 nghìn tỷ đồng, chiếm 2,9%); và các doanh nghiệp khác.

SSI cho biết trái phiếu ngân hàng có lãi suất phát hành khá sát với lãi suất tiền gửi nên nhà đầu tư thông thường cũng ít tìm đến trái phiếu ngân hàng ngoại trừ các trái phiếu tăng vốn cấp 2 có lãi suất cao hơn hẳn lãi suất tiền gửi.

Lãi suất phát hành bình quân của các TPDN (loại trừ trái phiếu ngân hàng) trong quý II/2021 là 9,95%, giảm 0,33 điểm phần trăm so với quý I/2021.

“Dù lãi suất phát hành TPDN nằm trong xu hướng giảm từ quý III/2020 đến nay nhưng rất nhỏ so với mức giảm sâu của lãi suất tiền gửi. Chênh lệch giữa lãi suất phát hành TPDN và lãi suất tiền gửi giữ ở mức cao khiến thị trường TPDN tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ trong nửa đầu năm 2021”, chuyên gia của SSI nhận định.

Kênh đầu tư trái phiếu doanh nghiệp vẫn tỏ ra hấp dẫn hơn nhiều các kênh gửi tiền ngân hàng

Nửa đầu năm nay, các nhà đầu tư cá nhân giảm mua; bù lại, ngân hàng và công ty chứng khoán (CTCK) là những nhà đầu tư TPDN nhiều nhất.

Cụ thể, các nhà đầu tư cá nhân mua gần 11 nghìn tỷ đồng trên thị trường sơ cấp, tập trung vào trái phiếu bất động sản, ngân hàng và định chế tài chính phi ngân hàng. Lượng mua này chỉ bằng 47% lượng các nhà đầu tư cá nhân đã mua trong cùng kỳ 2020.

Diễn biến này là không bất ngờ khi quy định nhà đầu tư trái phiếu doanh nghiệp phải là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp có hiệu lực.

Đổi lại, có tới 55,6% lượng TPDN phát hành là do các ngân hàng và CTCK nắm giữ. Cụ thể, các NHTM mua vào 44,4 nghìn tỷ đồng, chiếm 21,3%; các CTCK mua 71,7 nghìn tỷ đồng, chiếm 34,4%.

“Tổng vốn chủ sở hữu của các CTCK tại 31/12/2020 chỉ khoảng 93 nghìn tỷ đồng nên nhiều khả năng CTCK chỉ đứng tên mua TPDN trên sơ cấp, nắm giữ ngắn hạn và nhanh chóng phân phối lại cho các nhà đầu tư khác”, chuyên gia của SSI nêu quan điểm.

Các tổ chức trong nước khác mua 50,8 nghìn tỷ đồng, chiếm 24,3% bao gồm các công ty bảo hiểm, các quỹ đầu tư chứng khoán.

Trên thực tế, các NHTM chủ yếu là bán chéo trái phiếu cho nhau, theo nhìn nhận của SSI.

Cụ thể, có 56,6 nghìn tỷ đồng, chiếm 83% tổng trái phiếu ngân hàng phát hành nửa đầu năm 2021 là kỳ hạn 2-3 năm có lãi suất cố định từ 3,0-4,2%/năm, trả lãi hàng năm; là mức lãi suất thấp hơn hẳn lãi suất tiền gửi ngân hàng kỳ hạn 12 tháng trả sau (5,6-6%/năm). Gần như toàn bộ số trái phiếu này được mua bởi các ngân hàng và CTCK.

SSI cho hay theo quy định tại Thông tư 34/2013/TT-NHNN, TCTD không được mua trái phiếu phát hành trên sơ cấp của TCTD khác nên các CTCK thường đứng ra làm trung gian, mua trái phiếu ngân hàng trên sơ cấp sau đó bán lại cho các TCTD khác. Tuy vậy, quy định này đã được gỡ bỏ tại Thông tư 01/2021/TT-NHNN nên các NHTM đã có thể trực tiếp mua chéo trái phiếu của nhau trên sơ cấp từ ngày thông tư có hiệu lực là 17/5/2021 đến nay.

Rủi ro với TPDN đang tăng lên

Từ đầu năm đến nay, dư nợ tín dụng luôn tăng trưởng cao hơn huy động khiến chênh lệch tiền gửi – tín dụng của toàn hệ thống thu hẹp đáng kể. Tuy nhiên, thanh khoản các NHTM vẫn khá dồi dào và Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vẫn duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng để hỗ trợ nền kinh tế đang bị ảnh hưởng bởi đợt dịch Covid-19 lần 4.

SSI nhận định lãi suất tiền gửi có thể vẫn giữ ở mức thấp và chỉ tăng nhẹ vào cuối năm 2021, do đó, lợi tức từ TPDN vẫn hấp dẫn so với kênh đầu tư tiền gửi.

Mặc dù có hiện tượng các nhà đầu tư giảm nắm giữ trái phiếu để chuyển sang đầu tư cổ phiếu nhưng thị trường chứng khoán dự báo sẽ kém thuận lợi hơn so với nửa đầu năm 2021, các nhà đầu tư có thể sẽ quay trở lại kênh đầu tư lãi suất cố định để trú ẩn nên nhu cầu đầu tư TPDN sẽ vẫn ở mức cao.

Bên cạnh nhu cầu mua TPDN vẫn còn cao, lãi suất TPDN được SSI dự báo là sẽ khó giảm trong nửa cuối năm 2021 do nhu cầu huy động vốn vay qua phát hành TPDN sẽ duy trì ở mức cao trong bối cảnh các hạn mức tín dụng mà NHNN cấp cho các NHTM nhìn chung ở mức thấp hơn cùng kỳ năm 2020.

SSI cho rằng lãi suất phát hành TPDN bình quân sẽ vẫn dao động quanh mức 10%/năm.

Tuy vậy, SSI cảnh báo rủi ro với TPDN đang tăng lên.

Theo CTCK này, môi trường lãi suất thấp giúp dòng tiền đầu tư cũng tìm đến kênh bất động sản nhiều hơn và các doanh nghiệp bất động sản tăng mạnh huy động vốn trái phiếu để triển khai các dự án, là nhóm phát hành nhiều nhất từ 2019 đến nay. Tuy nhiên, dịch bệnh dai dẳng đang khiến cho môi trường kinh doanh của nhóm này bớt thuận lợi.

Cụ thể, thanh khoản của thị trường bất động sản có xu hướng giảm cho thấy sức hấp thụ đang suy yếu dần; các hoạt động triển khai dự án, sự kiện mở bán bị gián đoạn do dịch bệnh; hoạt động đầu tư công các dự án cơ sở hạ tầng đang chậm hơn dự kiến. Các yếu tố này làm tăng chi phí vốn do ứ đọng, ảnh hưởng đến kế hoạch dòng tiền trả nợ gốc lãi trái phiếu của doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, các trái phiếu năng lượng cũng đang chịu rủi ro khá lớn từ chính sách.

Trên thực tế, Quy hoạch điện VIII đã được Bộ Công thương triển khai xây dựng từ 2019 với định hướng đẩy mạnh năng lượng tái tạo và thu hút đầu tư bằng giá điện. Đây cũng là nguyên nhân chính khiến các trái phiếu tài trợ các dự án điện mặt trời, điện gió tăng mạnh trong giai đoạn vừa qua. Tổng số trái phiếu năng lượng phát hành từ năm 2019 đến 30/6/2021 là khoảng 65 nghìn tỷ đồng.

Tuy vậy, cho đến nay, dự thảo Quy hoạch điện VIII vẫn đang trong quá trình thẩm định và chưa rõ sẽ sửa đổi theo hướng nào. Các doanh nghiệp năng lượng đặc biệt là năng lượng mặt trời vẫn đang sản xuất cầm chừng vì sức cầu hạn chế và chờ đợi cơ chế giá mới.

Ngoài ra, cũng cần lưu ý đến là lượng lớn tài sản đảm bảo cho TPDN là cổ phiếu.

Theo thống kê, loại trừ các trái phiếu ngân hàng và định chế tài chính khác hầu hết là không có tài sản đảm bảo, các TPDN còn lại được phát hành trong nửa đầu năm 2021 có 18,6% được bảo đảm bằng bất động sản; 11% được đảm bảo bằng tài sản; 33% được đảm bảo bằng một phần tài sản/bất động sản và một phần là cổ phiếu; 9,3% được đảm bảo hoàn toàn bằng cổ phiếu và 28% là không có tài sản đảm bảo.

Lượng lớn tài sản đảm bảo cho TPDN là cổ phiếu

Có 29 nghìn tỷ đồng trái phiếu bất động sản được đảm bảo hoàn toàn bằng cổ phiếu hoặc không có tài sản đảm bảo. Nếu tính cả các trái phiếu bất động sản được đảm bảo một phần bằng cổ phiếu, con số này là gần 60 nghìn tỷ đồng – chiếm 64% tổng lượng trái phiếu bất động sản phát hành 6 tháng năm 2021.

“Chúng tôi lưu ý rằng việc đảm bảo nghĩa vụ thanh toán nợ gốc lãi trái phiếu bằng cổ phiếu không có nhiều ý nghĩa vì khi sự kiện vi phạm xảy ra, doanh nghiệp mất khả năng thanh toán thì giá trị cổ phiếu dùng làm tài sản đảm bảo (thường là của tổ chức phát hành hoặc liên quan đến tổ chức phát hành) cũng sẽ sụt giảm nghiêm trọng”, SSI cảnh báo.

Theo Thanh Long/Vietnam Finance

Nguồn: https://vietnamfinance.vn/ssi-luong-trai-phieu-doanh-nghiep-phat-hanh-tang-vot-rui-ro-cung-dang-tang-len-20180504224256394.htm