Trong dài hạn, thị trường trái phiếu doanh nghiệp được dự báo sẽ tiếp tục có những bước phát triển với sự mở rộng cả về quy mô lẫn tính đa dạng của sản phẩm. Tuy nhiên thị trường sẽ chịu các áp lực ngắn hạn…
Thị trường trầm lắng
“Thị trường trái phiếu doanh nghiệp khá trầm lắng trong 9 tháng đầu năm 2022″ là nhận định của Công ty TNHH Chứng khoán Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (VCBS) trong báo cáo mới đây.
Nguyên là do Thông tư 16/2021/TT-NHNN đi vào hiệu lực với những điều kiện chặt chẽ về giao dịch trái phiếu doanh nghiệp đối với tổ chức tín dụng (TCTD). Tiếp đó, UBCK công bố hủy bỏ 9 đợt chào bán trái phiếu của các công ty con Tập đoàn Tân Hoàng Minh.
Đồng thời, Bộ Tài chính tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động phát hành, cung cấp dịch vụ trên thị trường. Nghị định 65/2022/NĐ-CP ban hành và có hiệu lực với rất nhiều điểm mới và các quy định chi tiết, chặt chẽ khiến thị trường trái phiếu doanh nghiệp cần thời gian ít nhất 6 tháng để thích nghi.
VCBS tổng kết, trong tháng 9/2022, có 411 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp trong nước với tổng giá trị phát hành đạt 244.191 tỷ đồng (giảm 67,78% so với cùng kỳ năm 2021).
Cụ thể, 389 đợt phát hành riêng lẻ với tổng giá trị là 233.692 tỷ đồng và tiếp túc là hình thức chủ đạo chiếm 95,7%; 22 đợt phát hành ra công chúng giá trị 10.498 tỷ đồng, chiếm 4,3% tổng giá trị phát hành.
Nhìn chung, phát hành trái phiếu doanh nghiêp riêng lẻ vẫn được các doanh nghiệp ưu tiên lựa chọn. Ngoài ra, có 2 đợt phát hành trái phiếu ra thị trường quốc tế giá trị 625 triệu USD của Tập đoàn Vingroup.
Tiếp đó là khối lượng phát hành theo từng tháng và ngành nghề cũng có xu hướng giảm. Trong tháng 9/2022, ngân hàng và bất động sản tiếp tục chiếm tỷ trọng lớn trong lượng phát hành thành công với tỷ trọng 63% và 24%. Chỉ có 4% thuộc về các ngành nghề khác.
Lượng trái phiếu các tổ chức tín dụng phát hành tăng tỷ trọng đáng kể so với 2021. Nguyên nhân là do các trái phiếu này vốn đã chịu quản lý của pháp luật chuyên ngành và ít bị ảnh hưởng hơn so với các trái phiếu thuộc các ngành khác trong bối cảnh thị trường trái phiếu trầm lắng.
Ngoài ra, VCBS còn đánh giá, lãi suất trái phiếu doanh nghiệp có xu hướng tăng theo xu hướng tăng lãi suất huy động. Từ cuối năm 2021, thông tin về các đợt phát hành trái phiếu riêng lẻ được công bố, theo đó, doanh nghiệp sẽ công bố một số thông tin cơ bản, và các thông tin.
Cụ thể như: Lãi suất phát hành, Tài sản đảm bảo, Mục đích phát hành, Trái chủ và Đơn vị thu xếp cho lô trái phiếu không được công bố chi tiết trên trang thông tin của Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội.
Đối với trái phiếu tổ chức tín dụng, trong quý III/2022, lợi suất có xu hướng tăng 50-70 điểm tại các kỳ hạn dưới 5 năm và tăng 60-120 điểm với kỳ hạn trên 5 năm.
Dư địa tăng trưởng trái phiếu doanh nghiệp vẫn tồn tại trong dài hạn…
Tháng 3/2022, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 368 về việc phê duyệt Chiến lược tài chính đến năm 2030. Trong đó, một số nội dung đáng chú ý liên quan đến thị trường chứng khoán và thị trường trái phiếu doanh nghiệp.
Cụ thể, mục tiêu phát triển thị trường chứng khoán ổn định, hoạt động an toàn, hiệu quả, có cơ cấu hợp lý, cân đối giữa thị trường tiền tệ với thị trường vốn, giữa thị trường cổ phiếu 30% với thị trường trái phiếu và thị trường chứng khoán phái sinh.
Đến năm 2025, quy mô vốn hóa thị trường cổ phiếu đạt 100% GDP. Dư nợ thị trường trái phiếu đạt tối thiểu 47% GDP, trong đó dư nợ thị trường trái phiếu doanh nghiệp đạt tối thiểu 20% GDP.
Đến năm 2030, quy mô vốn hóa thị trường cổ phiếu đạt 120% GDP. Dư nợ thị trƣờng trái phiếu đạt tối thiểu 58% GDP, trong đó, dư nợ thị trường trái phiếu doanh nghiệp đạt tối thiểu 25% GDP.
VCBS đánh giá, trong dài hạn định hướng của cơ quan quản lý Nhà nước là tiếp tục đẩy mạnh sự phát triển của thị trường, nâng cao vai trò trái phiếu doanh nghiệp trong việc là kênh huy động vốn của doanh nghiệp.
Cụ thể hơn, tập trung phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp bao gồm cả phát hành ra công chúng và phát hành riêng lẻ gắn với tăng cường công bố thông tin. Bên cạnh định hướng phát triển quy mô, chất lượng là yếu tố được các cơ quan quản lý định hướng rõ ràng với tiêu chí hàng đầu là minh bạch thông tin và thúc đẩy hoạt động xếp hạng tín nhiệm.
…nhưng áp lực ngắn hạn khối lượng đáo hạn trái phiếu doanh nghiệp
VCBS cho biết, khối lượng đáo hạn TPDN tập trung nhiều vào 2023-2024. Ước tính, khối lượng đáo hạn trái phiếu doanh nghiệp quý IV/ 2022 đạt 85 nghìn tỷ đồng. Trong đó tập trung ở nhóm các ngân hàng (53,4%), bất động sản (27%).
Khối lượng trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn trong năm 2023 và 2024 ước khoảng 790 nghìn tỷ đồng, chiếm gần một nửa khối lượng TPDN đang lưu hành. Điều này có thể kéo theo nhu cầu phát hành để đảm bảo nhu cầu vốn của các doanh nghiệp trên thị trường.
Theo đó, VCBS cho rằng, khối lượng đáo hạn và khả năng trả gốc và lãi trái phiếu, cũng như khả năng huy động vốn của doanh nghiệp sẽ là yếu tố cần theo dõi trong thời gian tới. Đồng nghĩa, rủi ro thanh khoản tăng đối với thị trường tài chính nếu không có các biện pháp kiểm soát tốt.
Chưa kể, xu hướng tăng lãi suất như hiện nay sẽ ảnh hưởng lớn tới kênh TPDN. Xu hướng tăng nhanh và mạnh của lãi suất điều hành của nhiều quốc gia trên thế giới trong khoảng thời gian ngắn tạo ra tác động tiêu cực lên các tài sản rủi ro neo theo lãi suất dài hạn.
Thị trường trái phiếu doanh nghiệp không phải là ngoại lệ. Theo đó, lãi suất trái phiếu được dự báo tăng ở cả 2 cấu phần lãi suất tham chiếu và phần bù rủi ro.
Cụ thể, các nhóm các ngân hàng thương mại cổ phần Nhà nước CP Nhà nước đã tăng lãi suất kỳ hạn 12 tháng khoảng 80 điểm.
Mới nhất, hơn 20h tối 24/10, Ngân hàng Nhà nước đã phát đi thông tin quan trọng: Trần lãi suất tiền gửi từ 1 tháng đến dưới 6 tháng tăng 1%, lên 6%/năm từ ngày 25/10. NHNN cũng tăng hàng loạt lãi suất điều hành.
Như vậy, các trái phiếu có tham chiếu dựa theo lãi suất tiền gửi sẽ tăng trong kỳ tính lãi trái phiếu tiếp theo. Dự báo, điều này còn tiếp diễn trong năm 2023, khi xu hướng tăng lãi suất dự báo tiếp diễn.
Cùng với đó, thị trường liên tục xảy ra các vụ án liên quan đến thị trường trái phiếu doanh nghiệp khiến cho nhà đầu tư đối thận trọng hơn với rủi ro từ sản phẩm trái phiếu doanh nghiệp.
VCBS nhận xét, tác động tiêu cực của xu hướng tăng lãi suất sẽ được khuếch đại lên và làm giảm đáng kể sức hấp dẫn của thị trường trái phiếu doanh nghiệp đối với nhà đầu tư.
Cũng cần lưu ý thêm, sau khi nghị định 65 chính thức có hiệu lực ngày 16/09/2022 tiêu chuẩn nhà đầu tư cá nhân chuyên nghiệp đã được nâng cấp đáng kể. Các doanh nghiệp để phát hành mới cũng cần thời gian để hoàn thiện thủ tục, đảm bảo tuân thủ pháp luật.
Do đó, VCBS cho rằng, thị trường trái phiếu doanh nghiệp sẽ tiếp tục giai đoạn trầm lắng với thanh khoản giảm dần. Điểm đáng chờ đợi sẽ là thời điểm hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp thứ cấp tập trung đi vào vận hành và đem lại thanh khoản tốt hơn đối với sản phẩm này.
Theo Thiên Ân/Thương Gia
Nguồn: https://thuonggiaonline.vn/trai-phieu-doanh-nghiep-du-dia-dai-han-lon-ap-luc-ngan-han-cao-51599.htm
