Xuất siêu đạt kỉ lục: Mừng ít lo nhiều

Dù đạt mức xuất siêu kỷ lục chỉ sau hơn 8 tháng năm 2020, tuy nhiên, giới phân tích kinh tế vẫn bày tỏ sự quan ngại về khả năng duy trì được sự bền vững này trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 vẫn đang khiến đời sống sản xuất trong nước gặp nhiều khó khăn…

Xuất siêu đạt kỉ lục

Theo thống kê sơ bộ của Tổng cục Hải quan, tổng trị giá xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam trong kỳ 1 tháng 9/2020 (từ ngày 1/9 – 15/9) đạt 24,301 tỷ USD, giảm 8,9% so với kỳ 2 tháng 8/2020. Lũy kế đến hết ngày 15/9, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam đạt 361,51 tỷ USD.

Trong kỳ 1 tháng 9, cán cân thương mại của Việt Nam tiếp tục thặng dư 973 triệu USD nâng mức thặng dư luỹ kế từ đầu năm đến hết ngày 15/9 đạt 14,46 tỷ USD. Đây là mức thặng dư kỉ lục của Việt Nam (vượt qua cả con số xuất siêu 9,9 tỷ USD của cả năm 2019).

Về xuất khẩu, trong kỳ 1 tháng 9, Việt Nam đạt giá trị xuất khẩu 12,63 tỷ USD, giảm 15,8% so với kỳ trước trong đó doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đạt giá trị xuất khẩu 7,83 tỷ USD. Một số mặt hàng xuất khẩu chủ lực trong kỳ có thể kể đến: Điện thoại các loại và linh kiện đạt giá trị xuất khẩu 2,327 tỷ USD; Máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện đạt 2,18 tỷ USD; Dệt may đạt 1,37 tỷ USD; Máy móc, thiết bị, dụng cụ phụ tùng đạt 1,21 tỷ USD và giày dép các loại đạt 581 triệu USD.

Luỹ kế từ đầu năm đến hết ngày 15/9, giá trị xuất khẩu của Việt Nam đạt 187,9 tỷ USD trong đó giá trị xuất khẩu của khối doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài là 120,47 tỷ USD.

Ở chiều ngược lại, kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam trong kỳ 1 tháng 9 đạt 11,664 tỷ USD, tăng 0,1% so với kỳ 2 tháng 8 trong đó, doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đạt giá trị nhập khẩu 6,64 tỷ USD.

Trong kỳ 1 tháng 9/2020, Việt Nam nhập khẩu nhiều nhất ở các mặt hàng như: Máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện đạt giá trị 3,1 tỷ USD; Máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng đạt giá trị 1,65 tỷ USD; Điện thoại các loại và linh kiện đạt giá trị nhập khẩu 898 triệu USD; Vải các loại đạt giá trị 453 triệu USD; và chất dẻo các loại đạt giá trị 341 triệu USD.

Lũy kế đến hết ngày 15/9, giá trị nhập khẩu của Việt Nam đạt 173,5 tỷ USD trong đó doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đạt giá trị nhập khẩu 96,7 tỷ USD.

Xuất hiện nhiều nỗi lo

Với việc Việt Nam đạt mức thặng dư thương mại kỷ lục chỉ sau kì 1 tháng 9/2020, nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 như hiện nay, xuất siêu đáng lo hơn đáng mừng, xuất siêu càng nhiều nỗi lo càng lớn.

Theo quan điểm của TS. Lê Quốc Phương, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin Công nghiệp và Thương mại (Bộ Công Thương), nền kinh tế Việt Nam mấy năm gần đây luôn xuất siêu; đây là điều đáng mừng bởi sẽ giúp nước ta gia tăng dự trữ ngoại hối. Tuy nhiên, với riêng con số xuất siêu trong 8 tháng năm 2020 (đạt 13,5 tỷ USD, gấp gần 2,5 lần so với số thặng dư cùng kỳ năm 2019 (5,47 tỷ USD)) lại có điểm đáng lo ngại, khi xuất siêu tăng không phải xuất phát từ kim ngạch xuất khẩu tăng mà lại do nhập khẩu giảm nhiều.

“Nhập khẩu của Việt Nam tới 90% là tư liệu sản xuất, nhập khẩu hàng tiêu dùng chỉ chiếm 10%. Do đó, giảm nhập khẩu đồng nghĩa với việc giảm nhập tư liệu sản xuất, mà giảm nhập tư liệu sản xuất sẽ gây ảnh hưởng đến sản xuất trong tương lai, nên đây chính là điểm đáng lo”, TS. Lê Quốc Phương quan ngại và lưu ý: Xuất siêu của Việt Nam vẫn chủ yếu dựa vào khu vực doanh nghiệp FDI, còn doanh nghiệp trong nước vẫn nhập siêu lớn, tới hơn 10 tỷ USD.

Nhìn nhận về con số xuất siêu 8 tháng qua, chuyên gia thương mại Phạm Tất Thắng cảm thấy không hài lòng bởi chỉ trong 8 tháng, con số xuất siêu đã vượt cả các năm trước. Đây là điều khá bất thường. Điều này chứng tỏ nguồn nguyên liệu nhập khẩu cho sản xuất của Việt Nam hiện tại đang gặp khó khăn.

“Từ trước đến nay, nhập khẩu chủ yếu là nhập yếu tố đầu vào cho quá trình sản xuất. Năm nay, Việt Nam không nhập được nguyên liệu do hai nguyên nhân. Thứ nhất là không có đơn hàng xuất khẩu nên không nhập; thứ hai là khi có đơn hàng xuất khẩu thì chuỗi cung ứng nguyên vật liệu lại bị đứt gãy nên không nhập được”, vị chuyên gia này phân tích.

Cũng theo ông Thắng, hiện nay phần lớn các doanh nghiệp vẫn chủ yếu sử dụng nguồn nguyên liệu dự trữ từ trước để xuất khẩu, nguồn nhập khẩu nguyên liệu cho giai đoạn sau vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Chính từ yếu tố này đã dẫn tới câu chuyện Việt Nam chỉ có xuất khẩu mà không có nhập khẩu.

Trong khi đó, xuất siêu thời gian qua chủ yếu vẫn do doanh nghiệp FDI nhờ việc họ giữ được đơn hàng, tổ chức được nguồn cung cấp nguyên liệu cho quá trình sản xuất. Tuy các doanh nghiệp này cũng bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19 nhưng mức độ đứt gãy nguồn cung không lớn như các doanh nghiệp Việt Nam. “Điều này một lần nữa nói lên việc tổ chức các chuỗi cung ứng theo hướng bền vững là đặc biệt quan trọng”, chuyên gia Phạm Tất Thắng nói.

Đánh giá kỹ hơn về con số xuất siêu của Việt Nam trong 8 tháng qua, chuyên gia kinh tế Trần Toàn Thắng lưu ý, muốn đánh giá số liệu xuất siêu là tích cực hay không cần phải chú ý đến cả tổng kim ngạch xuất khẩu và tổng kim ngạch nhập khẩu. Cụ thể như trong 8 tháng vừa qua, tổng kim ngạch xuất khẩu và nhập khẩu đều giảm so với cùng kỳ năm trước với mức giảm khác nhau. Điều này có thể thấy nhập siêu 8 tháng năm 2020 là do nhập khẩu giảm quá nhanh mà không phải do xuất khẩu tăng mạnh.

“Chính vì thế, nếu số liệu nhập khẩu giảm là do lượng máy móc, nguyên vật liệu giảm thì con số xuất siêu như vậy không phải là điều đáng mừng. Nhập khẩu giảm có thể do doanh nghiệp đang đánh giá thấp khả năng xuất khẩu tiếp. Điều này dẫn đến nguy cơ khả năng phục hồi kinh tế sau dịch càng khó khăn hơn. Tuy nhiên, về mặt tài chính, thặng dư thương mại lớn sẽ giúp đất nước có thêm nguồn ngoại tệ để ổn định tỷ giá”, ông Trần Toàn Thắng lý giải.

Theo Quân Vương/Kinh tế chứng khoán Việt Nam

Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/xuat-sieu-dat-ki-luc-mung-it-lo-nhieu-77950.html