Nền kinh tế Nga đã chứng tỏ khả năng phục hồi một cách bất ngờ khi đối mặt với các biện pháp trừng phạt cứng rắn của phương Tây vào năm ngoái, nhưng việc quay trở lại mức như trước cuộc xung đột với Ukraine vẫn còn xa vời vì chính phủ vẫn phải dồn nguồn lực cho quân đội.
Ngay cả những dự báo nội bộ được đưa ra ngay sau khi Moscow đưa quân vào Ukraine một năm trước đã dự đoán nền kinh tế nước này sẽ suy giảm hơn 10% vào năm 2022, vượt xa mức sụt giảm sau khi Liên Xô sụp đổ và trong cuộc khủng hoảng tài chính năm 1998.
Nhưng ước tính đầu tiên của cơ quan thống kê Rosstat cho thấy mức giảm chỉ 2,1% vào năm ngoái.
“Nền kinh tế và hệ thống quản trị của Nga đã chứng tỏ sự mạnh mẽ hơn nhiều so với những gì phương Tây nghĩ”, Tổng thống Vladimir Putin phát biểu trước Quốc hội Liên bang trong tuần này. “Toan tính của họ đã không thành hiện thực”.
Giá xuất khẩu năng lượng cao đã giúp Nga giảm bớt tác động từ các biện pháp trừng phạt nhằm cô lập nền kinh tế, trong khi các biện pháp kiểm soát vốn khiến đồng rúp mạnh lên mức cao nhất trong 7 năm. Nhập khẩu sụt giảm dẫn đến thặng dư tài khoản vãng lai kỷ lục.
Ngân hàng trung ương Nga, dưới sự dẫn dắt của Thống đốc Elvira Nabiullina, đã giữ vững “tay lái”, mặc dù mất quyền truy cập vào khoản dự trữ quốc tế trị giá khoảng 300 tỷ USD.
Tuy nhiên, các nhà phân tích vẫn nhìn thấy chi phí cơ hội đáng kể và lâu dài từ chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine. Trước khi xung đột bắt đầu, chính phủ Nga đã dự báo tăng trưởng kinh tế 3% vào năm ngoái.
Chuyên gia Grigory Zhirnov, nhà phân tích của kênh My Investments Telegram cho biết: “Những diễn biến của nền kinh tế Nga khiến mọi người ngạc nhiên vào năm ngoái chắc chắn là một yếu tố tích cực”.
Ông Zhirnov cho biết nền kinh tế Nga sẽ không vượt qua được quy mô như năm 2021 cho đến năm 2025, “và mức GDP có thể đạt được nếu không có cuộc khủng hoảng năm ngoái sẽ khó đạt được trong 10 năm tới”.
Chính quyền Moscow đang tìm kiếm các thị trường mới ở châu Á để xuất khẩu dầu khí, vốn được coi là huyết mạch của nền kinh tế, đồng thời duy trì nguồn cung hàng tiêu dùng thông qua kế hoạch “nhập khẩu xám” (sản phẩm được nhập khẩu hợp pháp nhưng không thông qua nhà phân phối chính thức). Việc ngày càng tránh xa các thị trường phương Tây đã khiến nền kinh tế Nga ngày càng trở nên hướng nội.
Ông Putin cho rằng nỗ lực “phi đô la hóa” có nghĩa là đồng rúp đã tăng gấp đôi tỷ trọng trong các giao dịch quốc tế của Nga. Trong khi đó, các ngân hàng đang tìm kiếm các cơ hội trong nước để phục hồi lợi nhuận.
Nhà lãnh đạo 70 tuổi kêu gọi giới kinh doanh ưu tú đầu tư vào Nga, khẳng định rằng người dân Nga không cảm thấy thông cảm cho những chiếc du thuyền và biệt thự của họ bị phương Tây tịch thu.
“Súng thay vì bơ”
Ông Putin cũng tranh luận về sự phát triển bền vững trong nước và một nền kinh tế tự cung tự cấp, nhắc lại lời chỉ trích nhắm vào các nhà lãnh đạo Liên Xô quá tập trung vào chi tiêu quân sự mà bỏ qua phúc lợi của người dân.
“Có một câu nói: ‘Súng thay vì bơ’. Bảo vệ tổ quốc tất nhiên là ưu tiên quan trọng nhất, nhưng khi giải quyết các nhiệm vụ chiến lược trong lĩnh vực này, chúng ta không được lặp lại những sai lầm trong quá khứ, không được phá hoại nền kinh tế của chính mình”, ông Putin khẳng định.
Tuy nhiên, Nga đang tăng cường chi tiêu quân sự và việc rút dòng tiền khỏi các bệnh viện và trường học cuối cùng sẽ cản trở sự phát triển của cơ sở hạ tầng kinh tế dân sự.
Chi tiêu gia tăng và doanh thu sụt giảm đã dẫn đến việc Nga thâm hụt ngân sách 25 tỷ USD trong tháng 1, trong khi thặng dư tài khoản vãng lai giảm hơn một nửa so với một năm trước đó.
Giá dầu cao thường sẽ giúp bổ sung thêm tiền cho Quỹ Tài sản Quốc gia (NWF) của Nga trong giai đoạn khó khăn này, nhưng với việc xuất khẩu hydrocarbon hiện đang chịu lệnh cấm vận và bị áp mức giá trần, Nga hiện đang bán đồng nhân dân tệ của Trung Quốc từ NWF để bù đắp thâm hụt.
Trong khi Bộ Tài chính Nga đã cam kết tình trạng thâm hụt sẽ không vượt khỏi tầm kiểm soát, việc rút tiền từ NWF có nguy cơ làm giảm khả năng chi tiêu trong tương lai của Nga và gây ra rủi ro lạm phát.
Ngân hàng trung ương đã cảnh báo rằng thâm hụt ngân sách gia tăng là lạm phát và cho biết nhiều khả năng họ sẽ tăng lãi suất từ 7,5% trong năm nay hơn là cắt giảm.
Oleg Vyugin, một quan chức kinh tế kỳ cựu, chỉ ra rằng việc đạt được mục tiêu doanh thu từ dầu khí năm nay đang ngày càng trở nên khó khăn, đặc biệt là khi giá hỗn hợp dầu Urals của Nga giảm.
Để đáp ứng các kế hoạch ngân sách, Nga sẽ phải tăng gấp đôi chi tiêu theo kế hoạch của NWF, có nguy cơ lạm phát cao hơn buộc ngân hàng trung ương phải tăng chi phí đi vay.
“Việc thực hiện kế hoạch ngân sách như vậy là con đường dẫn đến tình trạng xói mòn dần dần sự ổn định tài chính và làm giảm thêm tiền lương thực tế của người dân”, ông Vyugin cho biết.
Thu nhập thực tế đã giảm 1% vào năm ngoái, khiến người Nga tiết kiệm nhiều hơn và chi tiêu ít hơn. Doanh số bán lẻ của nước này cũng đã giảm 6,7%.
Alexandra Prokopenko, một nhà phân tích độc lập và cựu cố vấn của ngân hàng trung ương, cho biết xu hướng tiết kiệm mạnh mẽ hơn của người Nga là một dấu hiệu của sự không chắc chắn về kinh tế.
Prokopenko cho biết giới lãnh đạo tài chính của Nga đã quen với việc điều hướng các cuộc khủng hoảng. Kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, các quan chức nước này đã dẫn dắt đất nước vượt qua mối quan hệ ngày càng xấu đi với phương Tây.
“Chúng ta có thể nói chắc chắn rằng bức tranh không phải là đen trắng. Putin có thể tự hào về ‘Pháo đài nước Nga’ mà giới lãnh đạo tài chính của ông ấy đã xây dựng cho mình. Nhưng nó được xây dựng với cái giá cao”, bà Prokopenko nhận định.
Theo Huy Vũ/Ngày Nay/Reuters
Nguồn: https://ngaynay.vn/kinh-te-nga-on-dinh-nhung-kho-phat-trien-post130775.html
