PwC đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng ở Trung Quốc khi gã khổng lồ kiểm toán toàn cầu đã bị gần 20 công ty hàng đầu hủy hợp đồng kể từ khi bị cho là “dính líu” tới bê bối gian lận kiểm toán tại Evergrande.
Liên tiếp mất hợp đồng
Tối 28/5, China Merchants Bank, ngân hàng cho vay bán lẻ hàng đầu Trung Quốc, thông báo đã hủy đề xuất chỉ định PricewaterhouseCoopers (PwC) làm công ty kiểm toán năm 2024 theo dự kiến ban đầu. Thay vào đó, ngân hàng này dự định đổi sang thuê Ernst & Young (EY) để thực hiện kiểm toán trong và ngoài nước vào năm 2024.
Chưa đầy 1 ngày sau, Công ty Bảo hiểm Nhân dân Trung Quốc (PICC) đưa ra thông báo rằng xét đến nhu cầu dịch vụ kiểm toán của công ty, họ đã đề xuất thuê EY làm cơ quan kiểm toán báo cáo tài chính và kiểm soát nội bộ năm 2024, thay vì PwC như trước đó.
Cả China Merchants Bank và PICC chỉ là những khách hàng mới nhất rời bỏ PwC trong những tháng gần đây.
Trước đó, ngày 24/5, Tập đoàn Đường sắt Trung Quốc, một tập đoàn xây dựng lớn thuộc sở hữu của chính phủ, đã thay đổi đơn vị kiểm toán năm 2024 và kiểm toán viên kiểm soát nội bộ của mình từ PwC thành Deloitte. Đường sắt Trung Quốc cho biết điều này là do “tình trạng kinh doanh hiện tại của công ty, nhu cầu phát triển và nhu cầu kiểm toán tổng thể”.
Theo thống kê sơ bộ của truyền thông Trung Quốc, PwC đã bị “bỏ rơi” bởi gần 20 khách hàng lớn tại quốc gia tỷ dân trong năm nay, với khoản phí kiểm toán dự kiến khoảng 160 triệu NDT.
Trong danh sách khách hàng “hụt” ngày càng nối dài của PwC có thể kể tới Tập đoàn Xe Tải Hạng Nặng Quốc Gia Trung Quốc (CIMC), CIMC Vehicles, Cảng Thanh Đảo, Bia Tsingtao, Nước giải khát Dongpeng, Công ty Điện lực Quảng Đông A, Mindray Medical, Shanghai Silicon Industry,…và khoảng 14 công ty đã niêm yết khác.
Trước đó, năm 2023, dữ liệu không chính thức cho thấy PwC đã kiểm toán tổng cộng 107 công ty niêm yết cổ phiếu loại A tại Trung Quốc đại lục, với tổng phí kiểm toán là 869 triệu NDT. Tại thị trường chứng khoán Hong Kong, PwC cũng có tổng cộng 414 khách hàng.
Theo Bộ tài chính, PwC có thị phần lớn nhất ở Trung Quốc trong số các công ty kiểm toán Big Four, với doanh thu 7,9 tỷ NDT (1,1 tỷ USD) vào năm 2022. PwC có gần 800 đối tác và hơn 20.000 nhân viên ở Trung Quốc đại lục.
Kiểm toán là một trong những hoạt động kinh doanh quan trọng nhất trong mạng lưới toàn cầu của PwC, có doanh thu 53 tỷ USD trong năm tài chính vừa qua.
Các doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc cần thay đổi kiểm toán viên 8 năm một lần theo quy định hiện hành. Trong khi đó, các công ty niêm yết cần thay đổi kiểm toán viên tối đa 10 năm một lần.
Trong số những khách hàng đổi PwC làm kiểm toán gần đây, có công ty bảo hiểm China Taiping Insurance niêm yết tại Hong Kong, China Electronics Huada Technology, Cảng Thanh Đảo, Tập đoàn Công nghiệp Silicon Quốc gia niêm yết tại Thượng Hải và Bia Tsingtao là đến hạn đổi kiểm toán viên.
Tuy nhiên, PwC Trung Quốc cũng được tái bổ nhiệm hoặc giành được hợp đồng kinh doanh mới với China Merchants China Direct Investments, Meituan hay Kanzhun. Các công ty niêm yết khác vẫn còn nhiều tháng để quyết định kiểm toán viên cho năm 2024.
“Dính líu” tới Evergrande
PwC đạt được thành công nhờ sự bùng nổ bất động sản của Trung Quốc, nhưng sau sự sụp đổ của Evergrande và lĩnh vực bất động sản suy thoái, hoạt động kinh doanh của công ty tại quốc gia này đã trở nên bất ổn.
Bắt đầu từ tháng 3, chính quyền Trung Quốc đang xem xét vai trò của PwC trong hoạt động kiểm toán của Tập đoàn Evergrande Trung Quốc sau khi nhà phát triển bất động sản này bị cáo buộc gian lận 78 tỷ USD, gây áp lực lên gã khổng lồ kiểm toán toàn cầu.
Cụ thể, cơ quan quản lý chứng khoán của nước này đã cáo buộc công ty con của Evergrande là Hengda Real Estate Group đã ghi nhận trước doanh số bán hàng và phóng đại doanh thu của mình trong 2 năm tính đến cuối năm 2020, trước khi Evergrande vỡ nợ.
Do đó, các quan chức Trung Quốc hiện đang điều tra PwC – đơn vị thực hiện kiểm toán cho Evergrande kể từ khi niêm yết vào năm 2009 và mới kết thúc hợp đồng vào tháng 1/2023. Một số người tham gia thị trường cho rằng PwC đã lơ là nhiệm vụ khi kiểm toán cho Evergrande, dẫn đến cuộc khủng hoảng nợ của công ty này bị che đậy trong thời gian dài.
Ông Nigel Stevenson, nhà phân tích tại công ty nghiên cứu kiểm toán GMT Research ở Hồng Kông, cho biết: “Có những câu hỏi nghiêm túc về vai trò của PwC trong vụ gian lận Evergrande, đặc biệt là những gì họ biết về việc ghi nhận doanh thu không đúng”.
GMT trước đó đã đặt câu hỏi về tính chính xác của báo cáo tài chính của Evergrande và cáo buộc vào tháng 12/2023 rằng nhà phát triển bất động sản này có thể chưa bao giờ có lãi. Đáp lại, Evergrande cho biết báo cáo của công ty nghiên cứu là “không có cơ sở”.
Ông Xue Yunkui, giáo sư kế toán tại Trường Kinh doanh Cheung Kong ở Bắc Kinh, thành viên hội đồng quản trị của một số công ty niêm yết, cho biết các quan chức có thể sẽ cân nhắc một hình phạt nghiêm khắc đối với PwC vì các hành động gây bất ổn cho thị trường.
“Mọi người đang chờ hướng dẫn từ cơ quan quản lý”, ông Xue nói.
“PwC Trung Quốc đang hợp tác với các cơ quan quản lý của mình vì nó liên quan đến bất kỳ thủ tục tố tụng nào liên quan đến Evergrande”, PwC cho biết và từ chối bình luận thêm.
Theo nhiều nguồn tin, các quan chức tại Bộ tài chính Bắc Kinh đã thảo luận về các hình phạt có thể xảy ra đối với việc công ty không phát hiện ra những sai phạm trong kế toán, bao gồm một khoản phạt tiền lớn, đình chỉ hoặc đóng cửa một số văn phòng khu vực của PwC và hạn chế kiểm toán các doanh nghiệp nhà nước.
Trước đó, thông tin PwC tại Trung Quốc sẽ bị đình chỉ hoạt động đã được lan truyền rộng rãi. Đáp lại, PwC đã đưa ra tuyên bố khẩn cấp vào đêm khuya ngày 10/5, nói rằng tin tức về PwC lan truyền trên nền tảng xã hội là thông tin sai sự thật.
Khó khăn bủa vây
Cuộc khủng hoảng của PwC tại Trung Quốc đến vào thời điểm công ty kiểm toán này cũng đang vô cùng khó khăn, do phải giải quyết hậu quả của các vụ bê bối ở các bộ phận khác trong mạng lưới toàn cầu của mình và đã cắt giảm việc làm từ Anh đến Canada.
Hoạt động của công ty ở Úc, nơi cũng đang cắt giảm việc làm, đã bị chỉ trích vì đã tiết lộ kế hoạch thuế bí mật của chính phủ cho khách hàng.
Chi nhánh tại Anh của PwC cũng đã bị phạt 5,6 triệu bảng Anh vào năm 2023 vì những sai sót trong công việc về sổ sách của Tập đoàn Quốc tế Babcock.
