Nhiều vấn đề bất cập tại Đạm Cà Mau: PVN cần vào cuộc!

Định giá thấp: chiêu cạnh tranh không lành mạnh?

Đạm Cà Mau (ĐCM) và Đạm Phú Mỹ (ĐPM) là hai “ông lớn” trong ngành phân bón ở Việt Nam thuộc Tập đoàn dầu khí Việt Nam (PVN). ĐCM sở hữu nhà máy sản xuất ure hạt đục duy nhất tại Việt Nam với năng lực sản xuất đứng thứ 2 trong ngành, đạt 800 nghìn tấn/năm, chủ yếu là sản phẩm ure hạt đục, chiếm phần lớn thị phần tại khu vực Đông Nam Bộ.

ĐCM tiến hành IPO năm 2014 và niêm yết trên sàn chứng khoán Hồ Chí Minh (HOSE) kể từ cuối tháng 03/2015, tuy nhiên PVN vẫn giữ vai trò chi phối tại doanh nghiệp này. Giống như ĐPM, ĐCM sử dụng các dây chuyền sản xuất từ EU/G7, trang bị các công nghệ tổng hợp amoniac và ure thuộc loại tiên tiến nhất. Mặc dù chiếm ưu thế rất lớn về ure hạt đục (đắt hơn ure hạt đục) ở Việt Nam nhưng suốt những năm qua, giá bán ure Cà Mau thường thấp hơn ure Phú Mỹ hạt trong.

Theo nhiều chuyên gia, sở dĩ có điều này là do ĐCM chủ động giữ giá thấp hơn ĐPM để tăng tính cạnh tranh cho sản phẩm của mình. Tuy nhiên, liệu việc cố tình giảm giá này có vi phạm Luật Cạnh tranh và sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến “đứa con” của mình là ĐPM như thế nào, đây là có lẽ vấn đề đặt ra trong điều hành vĩ mô của PVN.

Đây là câu chuyện được quan tâm từ nhiều năm trước. Năm 2012, PVN đã có đề nghị Chính phủ cho phép giao việc phân phối U-rê của ĐCM và ĐPM cho Tổng công ty Phân bón và hóa chất dầu khí (PVFCCo). Theo đó, PVN mà trực tiếp là PVFCCo nắm toàn bộ việc điều hành cung ứng phân bón của cả nước vì công suất hai nhà máy Phú Mỹ và Cà Mau đã chiếm 85-90% thị phần đạm cả nước. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia tỏ ra lo ngại nếu để độc quyền doanh nghiệp này “hắt hơi, sổ mũi” cũng có thể làm thị trường phân bón cả nước “sôi lên sùng sục”.

Thời điểm đó, ông Đỗ Văn Hậu, Tổng giám đốc PVN cho hay PVN chỉ báo cáo để Chính phủ biết, còn việc PVFCCo phân phối đạm Cà Mau thì đã… triển khai rồi. Còn liệu có sự cạnh tranh không lành mạnh giữa các doanh nghiệp sản xuất đạm trong nước hay không, theo ông Hậu, đạm trong nước cạnh tranh với đạm nhập khẩu là chính. Nhà nước cho phép PVN sản xuất đến 90% sản lượng đạm của cả nước thì PVN phải lo tiêu thụ…

Được biết, ĐCM đang đẩy mạnh hoạt động tự doanh phân bón, trong đó co ure. Mới đây, doanh nghiệp này vừa cho cập cảng khối lượng lớn ure nhưng do giá thị trường thế giới giảm, việc tiêu thụ đang gặp khó khăn, nguy cơ phải bán lỗ, hiện chủ yếu đang phải gửi kho và các đại lý. Trên thị trường phân bón, giá bán ĐCM đang thấp hơn ĐPM 600đ/kg. Đến đây, câu chuyện ĐCM đang đẩy mạnh việc tự doanh nhập ure về Việt Nam trong khi năng lực sản xuất ure của PVN đã rất lớn liệu có đúng với chức năng nhiệm vụ được giao của ngành dầu khí? Với việc bán giá thấp hơn ĐPM và thị trường, ĐCM đang khiến “cuộc chiến” giữa ure nội và ure ngoại thêm khốc liệt? Trong trường hợp giá đạm thế giới tiếp tục giảm sâu, lượng đạm nhập về phải bán lỗ, khoản lỗ đó sẽ được tính toán như thế nào trong bối cảnh ĐCM đã là một công ty đại chúng niêm yết trên sàn chứng khoán?

Dự án NPK Cà Mau đang chậm tiến độ

Nhà máy NPK Cà Mau đang chậm tiến độ

Năm 2016, ĐCM quyết định đầu tư xây dựng nhà máy NPK Cà Mau với công suất 300 nghìn tấn/năm và dự án cảng nhập nguyên liệu công suất 500 nghìn tấn/năm, đều dự kiến đi vào hoạt động trong Quý 4/2018. Vốn đầu tư cho dự án NPK là 880 tỷ đồng, trong đó 30% là vốn tự có trích từ quỹ đầu tư phát triển và 70% từ vay ngân hàng. Tuy nhiên, đến thời điểm này, dự án vẫn chưa thể đi vào hoạt động.

Theo đại diện ĐCM, phải đến tháng 6/2019, nhà máy NPK Cà Mau mới chạy thử và tháng 7/2019 mới cho ra sản phẩm. Với việc đang có hàng loạt nhà máy NPK công suất lớn đang chiếm lĩnh thị trường, việc “sinh sau đẻ muộn” sẽ khiến NPK Cà Mau gặp không ít khó khăn trong khâu tiêu thụ. Trong trường hợp hiệu quả của nhà máy này không như kỳ vọng, rơi vào tình cảnh lỗ thì PVN sẽ giải bài toàn này như thế nào?

Theo nhiều chuyên gia, đây là việc mà PVN cần phải sớm tính đến trong bối cảnh có hàng loạt thay đổi về tỷ giá, thuế nhập khẩu phân bón, giá thành phân bón thế giới, giá khí đầu vào… Bên cạnh đó, nếu tiếp tục chậm tiến độ, sức ép thanh khoản, trả nợ gốc, lãi ngân hàng và PVN của ĐCM sẽ ngày một lớn.

Thường xuyên tham quan, học hỏi

Được biết, trong những năm gần đây, chi phi bán hàng của ĐCM liên tục tăng. Trong đó, đáng quan tâm là những khoản chi lớn như chuyển giao công nghệ cho bà con nông dân, chi phí quà tặng cho hệ thống đại lý, in lịch Tết, chi phí cho cán bộ đi xúc tiến thương mại, phát triển thị trường ở nước ngoài…

Theo đại diện ĐCM, những chi phí này đã được lên kế hoạch, tính toán hàng năm cũng như đều có sự chấp thuận từ Tập đoàn PVN. Trong bối cảnh phát triển nhập khẩu phân bón, đẩy mạnh nghiên cứu sản phẩm mới, hợp tác đầu tư cho lĩnh vực phân bón và theo chiến lược phát triển của công ty, ĐCM đã mở rộng hợp tác với các đối tác nước ngoài như Nhật Bản, Bỉ, Ấn Độ, Trung Quốc, Đài Loan, Malaysia… Do đó, việc các đoàn tham quan, học hỏi trong khuôn khổ trao đổi, hợp tác được diễn ra thường xuyên hàng năm.

Đây cũng là cơ sở để đại diện ĐCM phủ nhận thông tin cho rằng Tổng giám đốc Văn Viết Thanh lợi dụng công tác phát triển thị trường ở nước ngoài để dùng tiền của công ty đi thăm con đang du học ở nước ngoài.

Ông Văn Tiến Thanh, TGĐ DCM: Các đoàn tham quan, học hỏi trong khuôn khổ trao đỏi, hợp tác được diễn ra thường xuyên hàng năm

Từ năm 2019, ĐCM thực sự gặp khó khăn về nguồn nguyên liệu khí cũng như không còn được hưởng ưu đãi giá khí. Trên thực tế, giá khí đầu vào có thể tăng đột biến trong khi giá bán không tăng mạnh, dẫn đến biên lợi nhuận giảm mạnh. Nếu ĐCM thả nổi giá khí theo giá thị trường tương tự như ĐPM, giá khí 2019 có thể tăng mạnh 45% kéo theo biên lợi nhuận mảng ure sụt giảm mạnh.

Với những khó khăn như vậy, chắc chắn chi phí của ĐCM sẽ tăng hơn. Vậy, câu hỏi đặt ra: Liệu ĐCM có thể tiếp tục duy trì mức giá bán hàng thấp hơn người “anh em” cùng PVN là ĐPCM cũng như còn duy trì được các chi phí như quà tặng đại lý, in lịch, cho cán bộ đi nước ngoài tham quan học hỏi… như các năm trước?