Theo Thống đốc, gói lãi suất 2% là nguồn từ ngân sách Nhà nước. Các tổ chức tín dụng phải thực hiện cho vay theo quy định và bảo đảm khả năng thu hồi được nợ. Đây là chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp có khả năng phục hồi và trả được nợ, chứ không dành cho tất cả doanh nghiệp khó khăn.
Thông tin trên được Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Thị Hồng nêu ra chiều 25/5, khi giải trình trước Quốc hội về kết quả giám sát thực hiện chính sách hỗ trợ lãi suất 2%, thuộc gói phục hồi kinh tế xã hội.
Theo báo cáo của Chính phủ, đến ngày 31/12/2023, số hỗ trợ lãi suất của chính sách hỗ trợ lãi suất 2% đạt khoảng 1.218 tỷ đồng cho gần 2.300 khách hàng, chỉ bằng 3,05% gói hỗ trợ. Số vốn chưa giải ngân còn khoảng 38.800 tỷ đồng.
Nhiều đại biểu Quốc hội băn khoăn tỷ lệ giải ngân gói lãi suất 2% quá thấp, trong khi doanh nghiệp khó khăn về vốn sau dịch Covid-19.
Đại biểu Vũ Tuấn Anh (Phú Thọ) cho rằng, chính sách hỗ trợ lãi suất 2% thông qua hệ thống các ngân hàng thương mại là giải pháp rất quan trọng để giảm giá thành, hỗ trợ trực tiếp cho sản xuất kinh doanh, đóng góp quan trọng vào phục hồi phát triển kinh tế – xã hội. Nhưng kết quả thực hiện từ đầu chương trình đến hết năm 2023 mới đạt được khoảng 3,05% quy mô chính sách.
Theo ông Tuấn Anh, thực tiễn cho thấy, nguyên tắc thực hiện chính sách theo Nghị định 31 của Chính phủ chưa phù hợp, chưa rõ ràng.
Còn ông Trần Quốc Tuấn, Trưởng ban Tuyên giáo tỉnh Trà Vinh đánh giá: thủ tục, điều kiện vay là trở ngại lớn nhất khi doanh nghiệp tiếp cận chính sách hỗ trợ này.
Theo khảo sát của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), chỉ 29,5% doanh nghiệp biết tới chính sách và khoảng 2,5% đơn vị nhận được khoản vay.
Lý giải kết quả thực hiện gói lãi suất 2% đạt thấp, Thống đốc NHNN cho biết đây là một trong những chương trình của Nghị quyết 43 của Quốc hội. Khi thiết kế chương trình này theo yêu cầu của cấp có thẩm quyền, NHNN xác định đây là chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp có khả năng phục hồi và trả được nợ. Tức là, gói hỗ trợ lãi suất 2% không giải quyết cho tất cả doanh nghiệp khó khăn trong nền kinh tế, kể cả đơn vị không đủ điều kiện vay vốn.
Thống đốc phân tích, vốn cho vay của chương trình là vốn của các tổ chức tín dụng huy động của người dân. Chỉ có phần hỗ trợ lãi suất 2% là nguồn từ ngân sách Nhà nước. Vì thế, các tổ chức tín dụng phải thực hiện cho vay theo các quy định của pháp luật hiện hành và bảo đảm khả năng thu hồi được nợ.
“Vì vậy, việc giải ngân nhiều hay ít phụ thuộc nhiều vào quyết định của doanh nghiệp và tổ chức tín dụng”, bà Hồng nói.
Bà Hồng cho rằng thực tế doanh nghiệp quyết định vay vốn không phải vì họ được hỗ trợ lãi suất. Vì lãi suất chỉ là một trong số chi phí đầu vào. Vì thế, họ có thể cân nhắc chọn các giải pháp hỗ trợ khác như miễn, giảm, giãn thuế. Thêm nữa, doanh nghiệp sẽ phải xem xét họ vay để làm gì, có khả năng trả nợ hay không… mới quyết định vay vốn.
Thống đốc cho biết, chương trình hỗ trợ lãi suất 2% đã kết thúc vào 31/12/2023. Chính phủ đã báo cáo, đề xuất Quốc hội cho hủy dự toán, không huy động nguồn lực và thực hiện tiếp. Tức là, số vốn vay còn lại chưa giải ngân của chương trình sẽ không làm tăng bội chi ngân sách. Trường hợp tiếp tục thực hiện, bà cho rằng có thể chuyển sang chính sách hỗ trợ của Ngân hàng Chính sách xã hội, hoặc chương trình an sinh xã hội khác.
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho rằng cần xem lại phương thức các chính sách hỗ trợ sau này. Ông cho biết ở nhiều nước, người dân được hỗ trợ tiền mặt, 1.500-2.000 USD, nên kích thích tiêu dùng, nền kinh tế. Còn tại Việt Nam, các hỗ trợ thực hiện thông qua chính sách, nên phải có thủ tục, văn bản hướng dẫn, rồi giám sát.
Về nhận định về công tác thông tin truyền thông chưa sâu rộng đến từng khách hàng đủ điều kiện hỗ trợ lãi suất, Thống đốc cho biết để triển khai chương trình NHNN, ngoài việc tổ chức các hội nghị còn yêu cầu chi nhánh ngân hàng các tỉnh, thành phố phối hợp với các sở, ban, ngành ở các tỉnh, thành địa phương tổ chức các hội nghị kết nối với các doanh nghiệp và ngân hàng, có sự tham gia của hiệp hội doanh nghiệp.
